Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1972, Page 53

sem kaðlarnir ná ekki að botni,
fær kræklingurinn frið fyrir
vargi eins og t. d. krossfiski.
Flotgrindurnar er unnt að færa
til að vild. Vandamál kræklings-
ræktunar eru aðallega tæknilegs
eðlis, þ. e. varðandi útbúnaðinn,
sem í sjálfu sér er mjög einfald-
ur, en hann verður að vera ódýr
og þola þó íslenzkan sjógang.
Hitastig við Island er nokkru
lægra en við Holland, en þar
fyrir er sjórinn við fsland mjög
ríkur af svifþörungum, svo
vaxtarhraði þyrfti ekki að vera
mjög frábrugðinn. Hef ég trú á
því, að tilraunir með kræklings-
ræktun verði mjög gagnlegar.
Þar sem einsýnt er, að aðeins
lítil uppskera fæst af ákveðnu
ræktunarsvæði, ef framleiðslan
á að byggja á frumframleiðslu
svæðisins sjálfs, er mjög vafa-
samt, að uppskeran sé nægilega
mikil til þess að réttlæta mikinn
mannvirkjakostnað og vinnulaun.
Hugsanlegt er þá sú leið, að flytja
fóður eða næringu inn á rækt-
unarsvæðið og fá þannig meiri
uppskeru á hverja flatarmálsein-
ingu. Er þá um hliðstæðu hænsnar
og svínaræktar að ræða. Hér er
ekki um að ræða eiginlega rækt-
un heldur breytingu á ódýru
dýrafóðri yfir í dýr matvæli, en
það er kallað fiskeldi. Segja má,
að fiskrækt í hreinum sjó í stór-
um stíl sé eingöngu stundað í
Japan, og er þar um að ræða
eldi eða fóðrun á fisknum „yello-
tail“. Á sama hátt er einnig
rækja alin í stórum stíl í Japan
og í Bandaríkjunum í sjóblönd-
uðu vatni. Eins og ég minntist
á í síðustu grein, eru fiskar mjög
hagkvæmir til eldis, því þeir
þurfa allt að þrisvar sinnum
minna fóður en landdýr með
heitu blóði til sama vaxtar. Eins
og venjulegu dýraeldi, skiptir
hlutfall milli fóðurkostnaðar og
söluverðmætis uppskeru megin-
máli. Hagkvæmast hlýtur því að
vera að ala dýrustu fisktegund-
irnar. Það er því engin tilviljun,
að hafið er laxeldi í sjó í Noregi,
Bandaríkjunum og í Kanada á
verzlunargrundvelli. Aðeins fá-
VÍKINGUR
ein ár eru síðan það heppnaðist
að ala lax upp í kynþroska stærð
í sjó, en þróunin í þeim efnum
hefur verið mjög ör. Norsk fyrir-
tæki t. d., sem hefur aðsetur sitt
í nágrenni við Bergen, hefur þeg-
ar alið upp nokkur hundruð tonn
af vænum laxi. Sá lax er að vísu
aðeins öðruvísi á bragðið en
venjulegur lax, en hann hefur
selst vel. Að sjálfsögðu hafa kom-
ið upp ýmis vandamál, en ekkert
þeirra er alvarlegt, og mikil
bjartsýni ríkir um þessa hluti í
Noregi. Útbúnaður allur til lax-
eldis í sjó er mjög einfaldur og
tiltölulega ódýr. Er þar um að
ræða flotkvíar, sem eru fljótandi
hringnætur, en stærð þeirra get-
ur verið að vild. Heppileg stærð
hefur verið álitin um 100 fer-
metrar og 4 metrar að dýpt.
Eg býst við, að, aðal vandamálið
hér á íslandi, ef til laxræktar í
sjó kemur, sé að finna nægilega
rólegan stað til að forðast sjó-
gang. Hitastig sjávar við suður-
og suðvesturströndina er tiltölu-
lega sveiflulítið og ætti tæpast
að vera óhagkvæmt fyrir laxinn.
Hvort hitastig á öðrum stöðum
við landið sé heppilegt til lax-
ræktar í sjó, er ekki unnt að
segja um að óreyndu. Nauðsyn-
legt fóður fyrir laxinn er mjög
einfalt megnið af eldistímanum.
Norðmenn notast mest við loðnu
og rækjuúrgang, en vafalaust má
notast einnig við aðrar tegundir.
Hvað fóðuröflun snertir, þurfa
Islendingar tæpast að vera eftir-
bátar annarra. Aðrar fiskteg-
undir, eins og t. d. sjóbleikju og
sjóbirting, mætti vafalaust fram-
leiða á sama hátt til að auka
fjölbreytni.
Ennþá ein leið er til, sem er
mjög athyglisverð til' fiskræktar.
Nýlega voru haldnar tvær ráð-
stefnur í Bandaríkjunum um
fiskrækt í sjávarlónum. Á þess-
um ráðstefnum voru gefnar skýr-
ingar á því fyrirbæri, að sum
sjávarlón með sjóblönduðu vatni
geta haft um 10 sinnum meiri
frumframleiðslu og þar af leið-
andi 10 sinnum meiri fiskfram-
leiðslu en samsvarandi vatn eða
hafsvæði af sömu stærð. T. d. á
Formósu er uppskeran sums
staðar um 10 tonn af fiski á
hektara á ári án fóðrunar þ. e.
án aðflutnings á fóðri. Þessi
mikla gróska á sér nokkuð flókna
skýringu. Meginatriðið er þó það,
að sjór rennur inn í lónið á
hverju flóði. Dautt lífefni eða
svokallað „detritus" fellur til
botns í lóninu meðan sjórinn er
inni, en dýpt lónsins og lögun
eru valin þannig, að sjór nái yfir
sem mest svæði lónsins, og tími
gefist til fyrir hinar örsmáu
agnir af dauðu lífefni að falla
út. Þessi lón eru því mjög grunn.
Þegar sjórinn síðan rennur út,
er hann fátækari en hann var,
þegar hann streymir inn. Það,
sem hér gerist, er, að frumfram-
leiðsla sjávar fyrir utan sjávar-
lónið er notuð sem næring fyrir
botngróður inni í lóninu. Á botn-
gróðrinum lifir síðan uppskeru-
fiskurinn. 1 Lárósi á Snæfells-
nesi mun sennil'ega svipað vera
upp á teningnum að nokkru leyti,
en sjór nær þar að streyma lítil-
lega- inn í lónið. Víða eru hér-
lendis náttúrulegar aðstæður,
sem heppilegar kunna að reynast
til fiskræktar á þennan hátt.
Nauðsynlegt er þó að skilja þau
lögmál til hlítar, sem hér eru á
ferðinni, svo unnt reynist að
gjörnýta aðstöðu hvers staðar.
317