Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1972, Side 56

Sóknina í fiskistofnana
verður að minnka
Erindi Ingvars Hallgrímssonar,
forstjóra Hafrannsóknarstofnunarinnar,
á norrœnu fiskiráöstefnunni í Fœreyjum í ágúst s.l.
Hin stóra árbók Sameinuðu
þjóðanna um fiskveiðar, sem
FAO g-efur út, veitir okkur
tölulegt yfirlit um þróun fiskveið-
anna í heiminum, og við nánari
athugun sýnir árbókin ýmsar ó-
væntar upplýsingar. Frá lokum
síðustu heimsstyrjaldar hafa fisk-
veiðarnar í heiminum meira en
tvöfaldast. Sem dæmi má nefna,
að 1948 var heildarfiskveiðin tal-
in nema um 20 milljón lestum,
en hafði náð rösklega 53 milljón-
um lesta árið 1965, þ. e. a. s.
aukizt um 164%. Á sama tíma
óx mannfjöldinn í heiminum um
38%. Af þessu mætti ráða, að
fiskveiðarnar væru að verða ein
meginuppistaðan í matvælaöflun
mannkynsins, en áður en við
drögum slíka ályktun, þurfum við
fyrst að vita t. d. hvaða fiskur
var uppistaða aflaaukningarinn-
ar, í hvaða heimshlutum varð
aukningin, hvort fiskinn má nota
til fæðu o. s. frv. Það kemur nefn-
ilega í ljós, að þessi fyrrnefnda
stórkostlega aukning í fiskveiðum
á aðallega rætur að rekja til auk-
innar veiði í Asíu og Suður-Am-
eríku, og fyrst og fremst til auk-
inna veiða á síld, sardínum og
ansjósum, eða á öðrum fiskum ná-
skyldum þessum. Það er einnig
eftirtektarvert, hvað snertir
þessa miklu aflaaukningu í heild-
arfiskveiðunum, að af 223 lönd-
um eða landssvæðum, sem fisk-
veiðiárbók FAO tekur til, fellur
um 65% aflaaukningarinnar í
hlut 12 landa, en 35% aukning-
arinnar fellur í hlut 211 landa.
Þau 4 lönd, sem mest hafa aukið
fiskveiðar sínar frá stríðslokum,
eru Japan, Sovétríkin, Spánn og
Pólland, og það er vert að veita
því athygli, að fiskveiðiaukning
þeirra stafar svo til eingöngu frá
auknum veiðum á fjarlægum mið-
um, og m. a. frá svæðum, sem áð-
ur voru lítið nýtt.
Það er þannig einkennandi fyr-
ir þróun fiskveiðanna eftir stríð,
að aflaaukningin kemur ekki frá
hinum hefðbundnu og þekktu
veiðisvæðum heima fyrir, heldur
frá fjarlægum miðum og á veið-
um fiskistofna, sem voru lítið
sem ekkert nýttir áður. Þetta gef-
ur ástæðu til að ætla, að hinar
hefðbundnu fiskislóðir hefðu
ekki getað gefið af sér þessa afla-
aukningu, og því er ástæða til að
spyrja, í hvaða mæli mætti enn
búast við vannýttum fiskistofn-
um á óþekktum slóðum.
Eins og þekkt er, veiðist megin-
þorri alls fisks á fiskislóðum
landgrunna. Það er ekki stór hluti
landgrunna, sem enn er óþekktur
og vannýttur. Hvorki í Norður-
Atlantshafi né í Norður-Kyrra-
hafi eru nokkrar teljandi fiski-
slóðir óþekktar. Hins vegar er
gert ráð fyrir, að við Suðaustur-
Asíu séu enn ónumdar fiskislóðir,
er gætu gefið af sér um 2 millj-
ónir lesta af fiski. Hin stóru út-
höf utan landgrunna munu varla
gefa af sér umtalsvert magn í
aflaaukningu, enda má segja í
grófum dráttum, að úthöfin séu
eyðimörk er þau eru borin saman
við hin ríku veiðisvæði land-
grunnanna.
Reyndar hafa menn náð um-
talsverðum árangrj við fiskirækt
einstakra fisktegunda, en að mínu
áliti mun það þó vart breyta
heildarmynd þessara mála í ná-
inni framtíð.
Eftir stendur sú staðreynd, að
strandsjórinn og fiskimið land-
grunna standa að mestu undir
fiskveiðunum, og það er því þess
virði að líta lauslega á ástandið
á hinum hefðbundnu fiskimiðum,
ekki sízt á okkar eigin hafsvæði,
N orður-Atlantshaf inu.
Á ársfundi alþjóða fiskveiði-
nefndarinnar fyrir Norðaustur-
Atlantshaf, NEAFC, sem haldinn
var í London í maí 1971, var m.
a. til umræðu íslenzk tillaga um
lokun veiðisvæðis út af norðaust-
anverðu íslandi. Rök Islendinga
voru þau, að á þessu svæði veidd-
ist mikið af ungum, ókynþroska
þorski, sem aldrei lifði svo lengi
að verða kynþroska. Þessi ísl-
enzka tillaga náði ekki fram að
ganga, en nefndin vildi bíða eftir
skýrslu um ástand þorskstofn-
anna í Norðvestur-Atlantshafi, en
skýrsla þessi skyldi unnin í sam-
einingu af fiskveiðinefndinni fyr-
ir Norðvestur-Atlantshaf og Al-
þjóða hafrannsóknaráðinu.
Skýrsla þessi hefur nú birzt,
og var hún lögð fram á fundi
Norðvestur- Atlantshafsnefndar-
innar, sem var haldinn í Wash-
ington í júní s.l. í nefnd þeirri,
er samdi þessa skýrslu, voru vís-
indamenn frá 8 löndum og 3 al-
þjóðastofnunum. Niöurstööur
nefndarinnar eru almennt þær,
aö minnkun þorskstofnanna í
Noröur-Atlantshafi vegna veiöa
sé svo mikil, aö æskilegast væri
aö draga úr veiöunum um helm-
ing. Hvað snertir minnkun ísl-
enzka þorskstofnsins, getur
nefndin þess, að hún sé sú mesta,
sem kunn sé meðal þorskstofna
Norður-Atlantshafsins á árunum
1968—70. Þessi niðurstaða kemur
tæpast á óvart, a. m. k. varla
hvað snertir íslenzka þorskstofn-
inn. Frá stríðslokum hefur orðið
mjög ör þróun í þorskveiðum við
Island, sem náði hámarki árið
1954, er veiddar voru um 550 þús-
und lestir af þorski. Á áratugnum
1954—64 óx sóknin um 87% en
á sama tíma féll aflinn um 22 %.
VlKINGUR
320