Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1975, Blaðsíða 17

Trausti Eiríksson vélaverkfræðingur Rannsókna
stofnun fiskiðnaðarins:
Söf nun og vrinnsla
loónuhrogna
Við dælingu á loðnu við löndun
kreistast hrogn úr loðnunni og fara
saman við dæluvatn, sem blandað er
í loðnuna 1 löndun .í byrjun vertíðar
er þetta ekki mikið magn, en er líða
tekur á vertíðina er magnið orðið
töluvert.
Hingað til hafa þessi hrogn að
mestu farið í hafnir landsins og víða
orðið til verulegra óþæginda vegna
þeirrar mengunar, sem af þessu
hlýst. Full ástæða er til að reyna
að koma í veg fyrir þessa mengun.
Þess utan er ástæða til að nýta
hrognin og gera úr þeim þau verð-
mæti, sem mögulegt er. Ljóst er að
magnið er það mikið að ekki er
mögulegt að svo stöddu að nýta
það allt til manneldis. Liggur því
fyrir að bræða það sem umfram er
og ekki hægt að nýta á annan hátt.
Nokkru af loðnuhrognum hefur ver-
ið safnað undanfarin ár. Víða hefur
verið komið upp miðflóttaaflsskilj-
um til að skilja loðnuhrognin úr
dæluvatni við loðnulöndun. Þessar
skiljur hafa flestar verið smíðaðar
fyrir milligöngu Sölumiðstöðvar
hraðfrysti húsanna.
Á loðnuvertíð 1975, athugaði
Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins
miðflóttaaflsskiljur (cyclon) af
þremur gerðum og einnig setker til
hrognasöfnunar. Niðurstöður þeirra
tilrauna eru birtar í Tæknitíðindum
Rannsóknastofnunar fiskiðnaðarins,
nr. 58 og verða ekki raktar hér í
VÍKINGUR
smáatriðum, en segja má, að heild-
arniðurstaða varðandi söfnun loðnu-
hrogna sé sú, að hægt er að safna
og nýta svo til öll hrogn, sem losna
úr við dælingu. Þetta má gera á
tvennan hátt, með miðflóttaaflsskilja
og með setkeri. Hvor aðferðin hentar
betur fer eftir kostnaði svo og að-
stæðum á hverjum stað. Af þeim
þremur skiljum, sem reyndar voru
reyndist best sú sem smíðuð var
fyrir Rannsóknastofnun fiskiðnaðar-
ins með málum, sem talin voru
henta 3” dælu. Skilja af Bauer gerð
skildi hrognin mjög vel úr, en of
mikið vatnsmagn kom með hrognun-
um niður úr skiljunni. Skilja af sömu
gerð og Sölumiðstöð hraðfrystihús-
anna hefur notað, reyndist síst.
Setker má nota með góðum árangri.
Með réttum skiljum er hægt að skilja
svo til öll hrogn úr dæluvatninu.
Samkvæmt niðurstöðum þeirra mæl-
inga ,sem framkvæmdar voru í sam-
bandi við tilraunirnar veturinn 1975
þá virðist vera ca. 4% þurrefni í
dæluvatni að meðaltali frá fyrstu
mælingu 19. febrúar til vertíðarloka.
Virðist magnið aukast þegar á líður
vertíðina. Búast má við að salt sé
ca. 1.0% að meðaltali. Ekki virðist
fjarri lagi að áætla að ca. 3% þurr-
efni að frádregnu salti sé að meðal-
tali í dæluvatni. Þetta samsvarar ca.
15% af bræðsluhráefni í dæluvatn-
inu að meðaltali. Erfitt er að segja
til um hversu mikið magn af dælu-
vatni rennur í hafnir landsins sam-
tals, en við dælingu á loðnu eru hlut-
föll vatns og loðnu yfirleitt svipuð.
Ekki er gott að segja til um úr hve
stórum hluta heildarafla hægt er að
safna hrognum, en sé verð miðað
\áð árið 1974 fást niðurstöður sam-
kvæmt töflunni. Hér er áætlað að
3% af lönduðum afla fari í dælu-
vatnið og hægt sé að skilja það úr
jafnóðum. Mælingar hafa þó sýnt,
að þegar að nálgast hrygningu er
hrognamagn í dæluvatni enn meira
eða 12—15%.
Áætlað magn og verðmæti Ioðnuhrogna
miðað við verðlag 1974
Aflamagn Hrogn
þús. tonn 3% af afla þús. tonn
100 3
200 6
300 9
400 12
Aflaverðmæti Vflaverðmæti
í bræðslu í frystingu
3 kr./kg. 27 kr./kg.
9 millj. kr. 81 millj. kr.
18 millj. kr. 162 millj. kr.
27 millj. kr. 243 mill. kr.
36 millj. kr. 324 millj. kr.
Ef vinna á öll hrogn úr dæluvatn-
inu þarf allur löndunarbúnaður að
vera samræmdur. Sem mestu vatni
úr sjóskiljunni verður að ná í
hrognaskilju. Löndun þarf að byrja
með því að blanda ferskvatni í lest-
ina þannig að dæling komist vel af
403