Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1979, Blaðsíða 15

Sigurjón Arason og Ari Jónsson:
Kolmunnaverkefni
Þrjú síðastliðin ár hafa verið
gerðar margar tilraunir til að nýta
kolmunnann til manneldis. T.d.
hefur kolmunninn verið þurrkaður
og framleidd kolmunnaskreið og
er jafnvel hugsanlegt, að hún leysi
þorskskreið a hólmi. Árið 1977
voru framleidd um 22 tonn af kol-
munnaskreið á vegum stofnunar-
innar og var hún seld til Nígeríu
fyrir 1.25£ CIF Lagos hvert kg.
Þarlendir menn voru mjög ánægðir
með þessa framleiðslu.
Á síðasta ári hófst all víðtæk
samvinna um samnorrænt verk-
efni á vegum Nordforsk. Þátttak-
endur eru frá Noregi, Færeyjum
og íslandi, en óbein aðild er frá
Danmörku og Svíþjóð. Þátttöku-
stofnanir af íslands hálfu eru
Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins
og Hafrannsóknastofnunin.
Rannsóknastofnanir fiskiðnað-
arins í Noregi, Færeyjum og
Reykjavík hafa skipt með sér
verkum að því er varðar meðferð
afla, vinnslu og afurðafram-
leiðslu. í Noregi verður prófaður
flutningur í kældum sjó, marn-
ingsvinnsla og framleiðsla á boll-
um og öðrum marningsafurðum. í
Færeyjum verur lögð áhersla á
flökun, roðflettingu og fram-
leiðslu á flakablokk. Rannsókna-
stofnun fiskiðnaðarins mun rann-
saka hvaða áhrif meðferð fisksins
í veiðarfærum og um borð í veiði-
skipum hefur á vinnslugæði,
einnig munu verða gerðar til-
raunir með flutning og geymslu í
ískældum sjó í gámum ásamt til-
heyrandi geymsluþolstilraunum.
Slæging og þurrkun til skreiðar-
framleiðslu verða einnig hlutverk
VÍKINGUR
Rannsóknastofnunar fiskiðnaðar-
ins. Allar stofnanirnar munu
stofna til samstarfs við söluaðila
hver í sínu landi til markaðs-
könnunar fyrir framleiðsluna.
í sumar verða gerðar tilraunir
með flutning og geymslu kol-
munna í svonefndum krapaköss-
um annars vegar og hins vegar ís-
að og óísað í kassa. Aðferðin með
krapakassana byggist á því að
blanda af fisk, ís og sjó, í hlutföll-
unum ca. 70% 20% — 10%, er sett í
gám strax um borð á miðunum og
eru gámarnir ekki tæmdir fyrr en
hefja á vinnslu í landi. Sjórinn
veldur því að fiskurinn helst fljót-
andi í gámunum og þar af leið-
andi heldur fiskurinn betur sinni
eðlilegu lögun og um leið verður
hann auðunnari í vélum. Tvær
frumtilraunir með krapakassana
hafa verið gerðar á vetrarvertíð-
inni. í fyrri tilrauninni voru gerðar
samanburðarrannsóknir á flutn-
ingi og geymslu lifandi blóðgaðs
netaþorsks. Þorskurinn var
geymdur um borð ísaður í stíur,
óísaður í stíur, ísaður í kassa, óís-
aður í kassa og kældur í krapa-
kassa. í landi var þorskurinn
geymdur í níu sólarhringa við
sambærileg skilyrði. Annan hvern
dag voru eftirtaldar athuganir
gerðar: Hitamælingar, gerlataln-
ing, TMA (trimethylamine) —
mælingar, ferskfiskmat og
vinnslumat.
Síðari tilraunin var saman-
burðarrannsókn á flutningi og
geymslu loðnu ísaðri í fiskkassa,
óísaðri í körfu og í krapakassa.
Siglt var með loðnuna 400 sjómíl-
ur og síðan var loðnan geymd í 9
daga í landi. Fylgst var með loðn-
unni á hverjum degi og voru eft-
irtaldar athuganir gerðar: Hita-
mælingar, gerlatalning,
TMA-mælingar, öskumælingar,
þurrefnismælingar og gróft skyn-
mat.
Einn aðaltilgangurinn með
þessum frumtilraunum var að
prófa gafnana og alla vinnuað-
stöðu um borð í veiðiskipunum.
Þessi reynsla kemur síðan að góð-
um notum við veiðarnar í sumar.
Frumtilraunir við þurrkun á
kolmunna standa yfir og er verið
að gera athuganir með hin ólíku
þurrkskilyrði. í þessar tilraunir er
notuð loðna, spærlingur og frystur
kolmunni. í tilraunum var t.d. at-
huguð áhrif hleðslu (kg/m2) á
grindur og á hvaða þurrkstigi er
hægt að segja fiskinn í kös án þess
að hann límist saman.
I sumar verður kolmunninn
þurrkaður með innyflum og verð-
ur meðal annars fylgst með áhrif-
um fitu og átu á gæði kolmunna-
skreiðarinnar. Með þessum til-
raunum verður síðan hægt að
segja til um hvenær þurfi að
slægja vegna fitu og átu. I sumar
verða einnig prófaðar slægingar-
vélar, en aðaláherslan veðrur lögð
á slæginguna í haust, en þá er
kolmunninn orðinn mjög feitur og
ekki hæfur til þurrkunar öðru vísi
en slægður. Hér vantar einfalda
og ódýra slægingarvél, sem ekki
fjarlægir hausinn. Nýtlng í skreið
verður um 20%, ef kolmunninn er
slægður með haus, en um 15% ef
hann er slægður án hauss, miðað
við að slógið sé 20% af þyngd
fisksins.
15