Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.2003, Blaðsíða 13

Stofnstærð hrefnu
Frá árinu 1987 hefur Hafrannsókna-
stofnunin haft forgöngu um víðtækar
hvalatalningar í samvinnu við nágranna-
þjóðir við Norður Atlantshaf. Upphaf
þessara talninga má rekja til rannsókna-
átaks stofnunarinnar á árunum 1986-
1989, og hafa til þessa dags verið gerðar
fjórar talningar (1987, 1989, 1995 og
2001). Rannsóknir þessar eru líklega
viðamestu talningar á spendýrum sem
um getur í heiminum. Á islenska taln-
ingasvæðinu miðaðist skipulag talning-
anna við að fá sem öruggast mat á fjölda
hrefnu og langreyðar við landið, fyrir
utan talningarnar 1989 sem beindust sér-
staklega að sandreyði.
Samkvæmt talningum sem fram fóru
árið 2001 eru urn 67 þús. hrefnur á Mið-
Atlantshafssvæðinu, þar af um 43 þús. á
íslenska landgrunninu. Vísindanefnd Al-
þjóðahvalveiðiráðsins (IWC) samþykkti
þetta stofnmat á fundi sínuin i'yrr á þessu
ári. Samkvæmt síðustu úttekt vísinda-
nefndar Norður Atlantshafs Sjávarspen-
dýraráðsins (NAMMCO) frá 1997 hafa
veiðar undanfarna áratugi ekki haft nein
teljandi áhrif á stofninn, og er það i sam-
ræmi við síðustu úttekt IWC á stofnin-
um sem fram fór árið 1990.
Hrefna í fjölstofnasamhcngi
Talninganiðurstöður sýna óyggjandi að
hrefna og aðrir hvalir skipa ríkan sess í
vistkerfi hafsins umhverfis ísland. Til að
rneta nánar hlutverk hinna ýmsu hvala-
tegunda i vistkerfinu er nauðsynlegt að
fyrir liggi upplýsingar um fæðusamsetn-
ingu. Fekking á því sviði hér við land er
hins vegar almennt mjög takmörkuð þótt
það sé nokkuð mismunandi eftir tegund-
um. Árið 1997 voru birtir útreikningar á
afráni þeirra 12 hvalategunda sem finn-
ast reglulega hér við land út frá bestu
fánlegu upplýsingum um stofnstærðir,
fæðusamsetningu, viðverutíma og orku-
þörf. Samkvæmt þeim éta hvalir við ís-
land rúmlega 6 milljónir tonna af sjávar-
fangi árlega, þar af tæplega 3 milljónir
tonna af krabbadýrum, rúmlega 1 millj.
tonn af smokkfisktegundum og rúmlega
2 millj. tonna af fiskmeti.
Hrefnan er atkvæðamesti afræninginn
bæði hvað varðar heildarmagn (2 millj.
tonna) og fiskát (1 millj. tonn), en þó er
sú niðurstaða óvissu háð þar eð lyrir-
liggjandi þekking um fæðuval hrefnu hér
við land er mjög af skornum skammti.
Samkvæmt þessum takmörkuðu gögnum
er ljósáta um 35% fæðunnar, loðna 23%,
síli 33% og þorskfiskar um 6%. Porskur
var meðal fæðutegundanna en ekki var
unnt að meta hlutdeild tegundarinnar
innan fæðuflokksins þorskfiska en hvert
prósent skiptir miklu máli þegar urn er
að ræða heildarneyslu upp á tvær millj-
ónir tonna. Ef gert er ráð fyrir að þorsk-
ur sé 3% af fæðu hrefnu benda útreikn-
Sýnataka um borð i Sigurbjörgu. Á myndinni eru Einar Jörundsson dýralceknii; Anna K. Daní-
elsdótlir eifðafræðingur og Birgir Stefánsson rannsóknarmaður.
Magasýni úr hrcfnu cru síuð ineð sérstökum síunarbúnaði áður en þau eru fiyst til varðveislu
þar til greining inagasýnis ferfram í vetui: í þessu dýri virðist síli aðalfœðutegundin.
Sjómannablaðið Víkingur - 13