Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.2003, Blaðsíða 29

Stofnstœrð karfa í úthafinu
í sumar fór fram mánaðarlangur sam-
eiginlegur leiðangur íslendinga, Þjóð-
verja og Rússa þar sem tilgangurinn var
að meta stofnstærð karfa í úthafinu. Auk
rannsóknaskipsins Árna Friðrikssonar
tóku þýska rannsóknaskipið Walther
Herwig III og rússneska skipið Smolensk
þátt í leiðangrinum. Leiðangursstjóri á
Árna Friðrikssyni var Þorsteinn Sigurðs-
son og Árni Sverrisson var skipstjóri.
Vísindamenn frá þeinr þjóðum sem þátt
tóku í leiðangrinum hafa farið yfir niður-
stöður leiðangursins og samkvæmt upp-
lýsingur Hafrannsóknastofnunarinnar
eru þær helstu eftirfarandi:
• Einungis mældust tæp 100 þúsund
tonn af úthafskarfa með bergmálsað-
ferð ofan 500 metra dýpis. Mat með
svokallaðri trollaðferð ofan 500 metra
dýpis gaf samhljóða niðurstöðu. Á
undanförnunr áratug hefur mat á
stofnstærð með bergmálsaðferð lækk-
að úr rúmum tveimur milljónum
tonna árið 1994 í tæp 100 þús. tonn
nú. Minnkunin frá 1994 hefur verið
stöðug og er matið nú innan við 5% af
rnatinu þá. Þessi minnkun er langt
umfram það sem skýra má með veið-
um og er hún jöfn yfir allt rannsókn-
arsvæðið. Nánast enginn karfi mældist
nú á svæðinu vestan við Hvarf. Ekki
er vitað á þessu stigi hvort að breyt-
ingarnar séu vegna líffræðilegra þátta
eða breytinga á umhverfisaðstæðum.
Auk þess að rnæla með bergmálsað-
ferð var reynt að meta magn djúpkarfa
sem heldur sig dýpra en úthafskarfinn
og hefur m.a. verið uppistaðan í veið-
um íslenskra karfaskipa undanfarin ár.
Fannst hann á öllu athugunarsvæðinu
en víðast í mjög litlu magni. Mest var
um djúpkarfa innan íslenskrar lög-
sögu og á landhelgismörkunum suð-
vestur af Reykjanesi. Samtals var
magn karfa neðan 500 metra dýpis á-
ætlað utn 700 þús. tonn eða um 35%
minna en árið 2001. Þess ber þó að
geta að matið er háð mikilli óvissu og
er ekki tölfræðilega marktæk breyting
frá niðurstöðum síðustu mælingar
árið 2001.
Sjávarhiti á því dýpi sem karfi fannst í
leiðangrinum mældist nokkru hærri
nú en á fyrri hluta síðasta áratugar en
þó svipaður og hann var árin 1999 og
2001.
Hafrannsóknastofnunin
Seiðarannsóknir 2003
Þann 24. ágúst síðaslliðinn lauk 19
daga árlegum rannsóknum á fjölda og
útbreiðslu fiskseiða. Seiðarannsóknirn-
ar voru gerðar á RS Bjarna Sæmunds-
syni og einskorðuðust við hafsvæðið
umhverfis ísland. Auk ofangreindra
rannsókna fóru fram hita- og seltu-
mælingar sjávar, mælingar á koltvísýr-
ingi og næringasöltum í sjó og lagning
straummælingabauja. Leiðangursstj óri
var Sveinn Sveinbjörnsson. Veður var
hagstætt allan rannsóknatímann og
hafís var ekki til trafala.
Niðurstöður um sjávarástand og
fjölda og útbreiðslu seiða liggja nú fyr-
ir i stórurn dráttum en ekki er búið að
vinna að fullu úr gögnunum.
Sjávarástand
Sunnan og vestan íslands var sjór
hlýr og selturikur og upphitun yfir-
borðslaga mikil.
Flæði hlýsjávar vestur og norður fyrir
land var rnjög mikið og náði lengra norð-
ur og austar en á sarna tíma síðan 1970.
Hinn kaldi Austur-íslandsstraumur fyrir
Norðaustur- og Austurlandi var langt
undan landgrunnsbrún og þar af leiðandi
var sjávarhiti og selta úti fyrir Norðaust-
ur- og Austurlandi vel yfir langtíma með-
altali.
Seiðavísitala
Þorskur
Mikið var af þorskseiðum og var vísi-
talan sú sjötta hæsta sem mælst hefur frá
því seiðarannsóknirnar hófust árið 1970.
Útbreiðsla þorskseiða var mikil og fund-
ust seiði á landgrunninu úti fyrir Suð-
veslur- og Vesturlandi, Vestfjörðum,
Norðurlandi og suður með Austfjörðum
og Suðausturlandi. Seiðin voru með
norðlægari útbreiðslu en verið hefur
undanfarin ár og endurspeglar það
vafalítið útbreiðslu hlýsjávar fyrir
Norðurlandi. Stærð seiðanna var meiri
en sést hefur áður.
Ýsa
Seiðavísitala ýsu var sú lang hæsta
síðan mælingar hófust og var stærð
seiðanna talsvert yfir meðallagi. Dreif-
ing seiðanna var mikil en norðlægari en
að venju. Fyrstu vísbendingar um stærð
ýsuárgangsins 2002 benda því til þess
að hann geti orðið yfir meðallagi eða
stór.
Loðna
Seiðavísitala loðnu var mjög lág, eða
sú lægsta sent mælst hefur. Mjög lítið
fannst af seiðum nema á einni stöð
nyrst á athugunarsvæðinu. Stærð
loðnuseiðanna var talsvert undir lang-
tíma meðaltali.
Aðrar tegundir
Ekki er búið að vinna gögnin unt
aðrar tegundir, en geta má þess að ó-
venju nrikið fannst af lýsuseiðunt og
var útbreiðsla þeirra og stærð ntikil.
Sjómannablaðið Víkingur - 29