Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.2003, Blaðsíða 15

Guðrún Árný Guðmundsdóttir
Upplýsingar um nikótín
Þeim sem vilja hætta að reykja gengur
misvel í baráttunni, en ýmis hjálparmeð-
ul eru til sem eiga að létta róðurinn. Eft-
irfarandi upplýsingar koma fram á vefn-
um doktor.is og kunna þær að koma
þeim vel sem eru að hætta að reykja.
Spurning:
Spurning mín er urn nikótínlyfjanotk-
un og áhrif nikótíns á heilann og mið-
laugakerfið. í öllum hinum fjölmörgu
lesningum sem víða má finna og varða
nikótín er einblínt á reykingar og skaða
af þeim. Minn vandi er hins vegar sá að
ég hef notað nikótínlyf (tyggigúmmí 4
mg) 1 allmörg ár. Ég nota þetta mjög
rnikið - jafnvel 2-3 stk. í einu. Maður
virðist talsvert háður þessu. Ég veit það
ekki með vissu en hef grun um að þetta
valdi vanlíðan sem ég finn fyrir. T.d. auki
á kvíða og spennu, trufli einbeitingu og
minni og hafi víðtæk áhrif á andlegt
ástand. Ég tel mig fá skjálfta líka af þessu
stundum. Líkamleg einkenni eru lítil. Þó
segja sumir að efnið nikótín eitt og sér
örvi heilann og sé alls ekki svo slæmt. Ég
sakna þess að finna hvergi lesningu sem
fjallar beinlínis um áhrif þau sem nikótín
(alveg burt séð frá reykingum) getur haft
á mann, og mér gengur ntjög illa að
tempra nikótínlyfjanotk-
unina. Stundum flýgur
rnanni í hug að rnaður sé
e.t.v. að gera úlfalda úr
mýflugu varðandi fram-
angreindar spekúlasjónir
vegna þess að aldrei er fjallað um áhrif
efnisins nikótíns að ráði heldur aðra
þætti sem snerta notkun efnisins í formi
tóbaks. Mér þætti vænt um upplýsingar
og ráð varðandi ofangreint.
Svar við spurningunni
Nikótín er mjög ávanabindandi efni,
en þar sem mun fleiri hættuleg efni eru í
sígarettureyk er það talið mun skárra að
nota nikótínlyf í stað þess að nota tóbak.
En það er ekki gert ráð fyrir að fólk noti
nikótínlyf lengur en nokkra mánuði. Þó
er talsvert algengt að fólk verði það háð
nikótínlyfjum að það noti það í lengri
tírna. Einnig er talsvert algengt að fólk
noti nikótíntyggjó á rangan hátt, þ.e.
tyggi það eins og tyggjó, en þá fer nikó-
tínið með munnvatninu niður í maga þar
sem það nýtist ekki heldur veldur bara
magaóþægindum. Skoða þarf vel leið-
beiningarnar hvernig nota á nikótínlyfin.
Varðandi aukaverkanirnar þá getur það
vel verið að nikótínið valdi vanlíðan sem
þú finnur fyrir, s.s. kvíða, spennu og
skjálfta. Aukaverkanir nikótíns er m.a.
svimi, höfðuverkur, verkir í liðum og
vöðvum, meltingartruflanir, svefntruflan-
ir, óþægilegir draumar, depurð, óþægi-
legur hjárstláttur og hjartsláttartruflanir.
Þar sem þú notar talsvert mikið magn
af nikótíntyggjói, myndi ég ráðleggja þér
að brjóta upp mynstrið og nota nikótín-
plástur sem grunnmeðferð. Siðan þarftu
að takmarka þig með tyggjóið. Ef þú
treystir þér til væri gott að fara að nota 2
mg tyggjó (og þá bara eitt í einu), en ef
þér finnst það of stórt stökk, getur þú
farið niður í bara eitt 4 mg tyggjó. Not-
aðu þetta svona í ca 3 vikur og reyndu
að venja þig á að nota eitthvað annað í
staðinn fyrir tyggjó, l.d. fá þér ávöxt,
ópal eða bara venjulegt tyggjó. Síðan get-
ur þú farið að minnka um eitt tyggjó
hverja viku. Þegar þú ert farinn að nota
bara einstaka tyggjó, skaltu fá þér hálft
tyggjó í senn. Þú getur notað venjulegt
tyggjó með ef þér finnst það of lítið. Þeg-
ar þú ert hættur að nota tyggjó, getur þú
farið að huga að því að hætta að nota
plásturinn, eftir ca. 2-3 vikur. Minnkaðu
þó fyrst niður i veikari gerð. Gott ráð er
að búa þér til plan með dagsetningum
sem þú getur farið eftir svo þú náir að
trappa þig niður á skipulegan hátt.
Eins getur þú haft gagn af Zybanmeð-
ferð við níkótínfíkninni. Zyban er
nikótínlaust sent hefur hjálpað mörgunr.
Lyfið dregur úr fráhvarfseinkennum og
löngun í nikótín. En lyfið er lyfseðils-
skylt og þarft þú þá að hafa samband við
þinn lækni.
Ég bendi þér eindregið á að hafa sam-
band við okkur hjá reyksímanum „Ráð-
gjöf í reykbindindi - 8006030“ og fá hjá
okkur frekari leiðbeiningar og stuðning,
þar sem niðurtröppun nikótínlyfja er
einstaklingsbundin.
Gangi þér vel!
Höfundur er hjúkrunaifrœðingur og ráð-
gjafi í „Ráðgjöf í reykbindindi - 8006030“
Sjómannablaðið Víkingur - 15