Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.2006, Blaðsíða 24

sem unnum eingöngu á daginn, eins og
til dæmis kokkurinn, tókum í spil, vor-
um með spurningakeppni og gerðum
okkur sitthvað fleira til gamans og
dægrastyttingar. Auk þess var þá einnig
bókasafn um borð, eins og núna. Og svo
sá ég það mér til mikillar ánægju, þegar
ég kom á Goðafoss, en á honum lauk ég
sjómannsferli mínum, að þar voru menn
farnir að tefla í frístundum sínum. Tveir
menn settust kannski að tafli strax að
lokinni máltíð, en fjórir eða fimm stóðu
hjá og horfðu á. Þetta fannst mér ákaf-
lega ánægjulegt, og allt annað en þegar
menn tíndust hver inn í sitt herbergi
þegar búið var að borða og sáust svo
ekki fyrr en við næstu máltíð.
Skipin hafa stækkað, vistarverur skip-
verja eru orðnar miklum mun stærri og
vistlegri en áður var. Það er ekki nóg
með að bað sé í öllum herbergjum, held-
ur er einnig sjónvarp í hverju herbergi og
nóg af myndbandsspólum til að horfa á.
Allt eru þetta vissulega miklar framfarir,
en þeim fylgdu líka verulegir ókostir. Sá
galli sem mér fannst verstur, var að nú
fóru menn bara inn í herbergið sitt, höll-
uðu sér út af og fóru að horfa á sjónvarp-
ið. - Eldhúsið var í miðju skipinu, ég var
þar einn að snúast, og sá ekki nokkurn
mann, nema á máltíðum. Þetta fannst
mér ósköp leiðinlegt, og vond breyting
frá því sem áður hafði verið, þegar menn
hittust og spjölluðu eða spiluðu.
Nú er ég að vona að þetta sé að breyt-
ast aftur. Nýjabrumið er farið af sjón-
varpinu, það er löngu orðinn hversdags-
legur viðburður að glápa á það. Þess
vegna varð ég svo glaður þegar ég sá að
félagar mínir á Goðafossi voru farnir að
grípa í tafl, hérna um árið, í stað þess
að setjast fyrir framan sjónvarpið.
- Þú sagðir eitthvað á þá leið áðan, að
kokkurinn ynni eingöngu á daginn. En
nú hljóta að vera vaktir allan sólarhring-
inn. Ekki hafið þið mátt láta þá svelta
sem voru að vinna alla nóttina?
- Nei, nei, það svalt ekki neinn! Enda
auðvelt að koma í veg fyrir slíkt. Kokk-
urinn skilur alltaf eftir brauð og álegg i
ísskápnum, og enda margt fleira matar-
kyns. Síðan hefur öll skipshöfnin greiðan
aðgang að eldhúsinu og búrinu, og þeir
sem á næturvakt eru geta gengið sér að
mat eins og þeim sýnist. Þar að auki eru
alltaf ávextir liggjandi frammi, tiltækir
öllum, sem vilja bæta sér í munni. Ég leit
svo til, allan þann tíma sem ég var í sigl-
ingum, að á þessum skipum væri hótel-
fæði. Þetta var hreinasti lúxus. Ég dreg
satt að segja mjög í efa, að þau heimili
séu mörg, sem myndu treysta sér til þess
að bjóða upp á slíkan viðurgerning
hversdagslega.
- Já, þessu er mjög auðvelt að trúa. En
var þá ekki líka eitthvað til á sjó sem
kalla mætti tízku eða matarvenjur, - fyr-
ir utan þetta sem þú nefndir áðan að hafa
alltaf fisk daglega? Og hvað með þá
gömlu grýlu, matvendnina. Var hún ekki
líka til þarna eins og víðast hvar annars
staðar?
-Ja, matvendnin, segirðu. Já .... sem
betur fer þá hafa nú ekki allir sama
smekkinn. Ég skammtaði alltaf sjálfur á
diskana hjá mönnum, og ef ég varð þess
áskynja að sumir væru ekki alltof hrifnir
af því sem frá mér kom, var ég vanur að
segja: Þið eruð ekkert að borða þetta
fyrir mig, strákar mínir. Þið eigið það
við sjálfa ykkur, hvort þið látið það í
ykkur eða ekki. Nú, ég var kannski vís
að benda þeim á að það væri ekki neitt
sérstaklega eftirsóknarvert fyrir þá að
verða í laginu eins og ég. Þeir sáu auð-
vitað, eins og allir sem þekkja mig, að ég
er heldur í þykkara lagi á vöxtinn - og
ekki endilega víst að unga menn langaði
að verða eins! En svo öllu gamni sé
sleppt, þá var það nú svo, að ef einhver
maður átti erfitt með að borða einhverja
tiltekna matartegund, af einhverjum á-
stæðum, þá gat sá hinn sami auðveldlega
bætt sér það upp í búrinu, og amaðist
enginn við því. Annars þarf ég sannar-
lega ekki að kvarta undan samskiptum
við félaga mína. Yfirleitt tókst hinn bezti
kunningsskapur með mér og þeim, og ég
fékk sjaldnast annað en þakklæti fyrir
matseld mína.
- Þú sagðir áðan „strákar mínir”.
Voru alltaf eintómir karlmenn um borð?
Var aldrei neinn af hinu fríða kyni til
þess að prýða hópinn?
- Ég var á Selfossi og Brúarfossi á ár-
ununr 1970-1980. Þeir sigldu til Amer-
íku. Á hvoru skipi um sig voru þrjár
þernur. Ég held að þetta sé þannig núna
hjá Eimskip, að ein kona sé kokkur og
ein vélstjóri. Það er allt. Ég veit ekki um
fleiri. Hins vegar hefur það lengi tíðkazt,
að skipverjar tækju eiginkonur sínar með
í eina og eina ferð að sumrinu, sjálfum
sér og þeim til skemmtunar. Annars hef-
ur orðið svo gífurleg breyting á þessum
siglingum á síðari árum, að það er varla
hægt að nýta þær sem skemmtiferðir.
Stanzarnir í höfnum eru orðnir svo stutt-
ir. Ef við tökum til dæmis „rútuskipin”,
sem sigla á Evrópuhafnir, þá lítur áætl-
unin einhvern veginn svona út: Fyrsti
viðkomustaður eru Færeyjar, þar er
stanzað í svo sem tvo til þrjá klukku-
tíma, næst er Rotterdam, stanzað þar í
einn sólarhring, síðan er siglt til Þýzka-
lands og stanzað i fjóra til fimm tíma, þá
taka Norðurlöndin við og stanzarnir þar
eru svo sem þrír til fjórir tímar í hverjum
stað, en unnið allan sólarhringinn. Sums
staðar er ekki einu sinni ráðrúm til þess
að skreppa í land. Ferðin tekur tuttugu
og fimm til tuttugu og sjö daga á Amer-
íku og tólf daga á Evrópu. Lengsti
stanzinn er einn sólarhringur eða rúm-
lega það. Það er ekki mikið sport í sliku,
og a.m.k. betra að menn njóti sín þá á
sjálfri siglingunni en séu ekki sjóveikir á
meðan skipið er á ferð. Þetta var allt
annað í gamla daga, þegar maður stanz-
aði kannski í hálfan mánuð vestur í Am-
eríku, eins og oft bar við á þeim árum.
Það eru gámaskipin sem hafa breytt
þessu öllu.
- Þá erum við nú víst komnir að þeim
þætti, sem er raunar tilefni þess að þú
varst beðinn að leggja til efni í þetta ein-
tak Sjómannablaðsins Víkings, eins og
vikið er að í inngangi þessa greinarkorns.
Hvernig vék því við að þú varðst „and-
lit” frægrar matreiðslubókar, sem kom út
í Hollandi árið 2000?
- Upphafið mun vera það, að bókafor-
lag eitt í Rotterdam tók sér fyrir hendur
að safna mataruppskriftum sjókokka.
Þetta var í rauninni ekki svo galin hug-
mynd, og gat verið forvitnilegt að kanna,
hvort matarvenjur og „matarmenning” til
sjós væru í nokkrum meginatriðum öðru
vísi en tíðkast á þurru landi. Svo gerðist
það bara allt i einu um miðjan dag á
mánudegi, þegar við iágunt í höfn í Rott-
erdam, að tveir ungir menn -mér sýnd-
ist þetta vera strákar- koma um borð og
fara að spyrja mig, hvað ég hefði verið
með í matinn á sunnudeginum. Nú, ég
sagði auðvitað eins og var, að það hefði
verið lambalæri, sem er vissulega há-
punktur þess, sem íslenzkur matreiðslu-
maður getur á borð borið. Það er ekkert
kjöt til, sem jafnast á við íslenzka lamba-
Draupnisgata 3 ^-^ 603 Akureyri
GÚMMÍ BÁTAÞJÓNUSTA
^■NORÐURLANDS SF.
Símar: 462 6040 • 898 3366 • Fax: 461 1790
24 - Sjómannablaðið Víkingur