Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.2006, Blaðsíða 38

Gunnar Guðmundsson skrifar frá Massachusetts
Þrekraunin
Gömlu sjómennirnir frá Nýja-
Englandi voru ekki í nokkrum vafa
um ágæti doríanna, sem á 18. og 19. öld
voru mikið notaðar af fiskimönnum, til
dæmis frá Gloucester.
Bestu árabátar sem smíðaðir hafa verið,
sögðu karlarnir og pirðu augun út á hafið.
Petta voru 12 til 20 feta tvístefnungar
og þurfti því ekki að snúa þeim þótt
stefnunni væri breytt um 180 gráður. Að
morgni veiðidags voru doríurnar sendar
út frá móðurskipinu (eða flaggskipinu),
sem var oftast skonnorta, og síðan inn-
byrtar aftur að kveldi. Tveir sjómenn
voru venjulega í hverri doríu. Þannig
gengu dagarnir fyrir sig á miðunum, bát-
arnir voru í kallfæri og fiskurinn dreginn
uns lestar skonnortunnar tóku ekki
rneira. Þá var haldið heim.
Það kom iðulega fyrir að fiskimennirn-
ir misstu sjónar af flaggskipinu, stundum
í þoku, stundum í ólgusjó. Þá voru tekn-
ir upp þokulúðrar og beðið til guðs. Eng-
inn vildi gista nótt í litlum árabáti úti á
reginhafi. Eitt hundrað sjómílur voru til
næsta lands. En þessi grimmu örlög biðu
tveggja sjómanna frá Gloucester er þeir
voru við veiðar á Stóra-banka í janúar
1883. Þetta voru þeir Howard Blackburn
og Thomas „Willi” Welch en flaggskipið
var Fears.
Þegar leið á þennan örlagaríka dag
byrjaði að snjóa og svartir skýjabólstrar
geystust um himinninn. Hina 19 feta
doríu, sem þeir félagar voru á, rak frá
hinum og allt í einu voru þeir einir.
Willie, sem var aðeins 19 ára gamall, tók
upp þokulúðurinn og byrjaði að blása.
Andlitið roðnaði og blánaði en ekkert
gerðist. Myrkrið var að skella á og vind-
ur að aukast. ískaldur sjórinn gekk yfir
bátinn. Norðaustan rok var skollið á og
þá rak stöðugt lengra til hafs.
Skjálfandi af kulda og ótta báru þeir
saman ráð sín, hinn 19 ára Willie og 23
ára Blackburn. Þeir vissu að á þessum
slóðum gat sama veðrið haldist svo dög-
um skipti og næsta vonlítið að finna
Fears aftur, hvað þá að rekast á annað
skip. Eini möguleikinn, afar fjarlægur að
vísu, var að róa á móti vindi eitt hundrað
sjómílur til Nýfundnalands sem var
næsta þurrlendi.
Stórlúðan fór fyrir borð
Ungu mennirnir tveir voru i þykkum,
vatnsheldum stökkum, ullarpeysu og ull-
arbuxum, með belgvettlinga á höndum
og stígvél á fótum. Við hljótum að geta
róið okkur til hita, sagði Blackburn hug-
hreystandi, við frjósum þá ekki á meðan.
Útbúnaður bátsins var fábrotinn; átta-
viti, austurtrog, kylfa til að rota með
stórfiska (helst lúðu), fiskilína, árar og
beita. Þeim kom saman um að best væri
að henda afla dagsins, einni stórlúðu og
talsvert af þorski, til að létta bátinn. Þeir
héldu þó einum þorski eftir og beitunni,
sem nesti
Árahöld af holdi og blóði
Blackburn og Willie skiptust á um að
róa og standa í austri. Aldrei gafst tími til
að hvíla sig, annars hefði vindurinn
hrakið þá jafnharðan til baka. Daga og
nætur börðust þeir við máttarvöldin. Þeir
óttuðust líka að sofna og vakna ekki aft-
ur.
Eftir þrjá daga var Willie öllum lokið.
Við munum ekki lifa til morguns, sagði
hann. Ég verð að sofa svolítið. Og Willie
lokaði augunum í síðasta skiptið.
Blackburn tók árarnar staðráðinn í því
að sleppa þeim ekki fyrr en hann næði
landi. Hann fann orðið lítið fyrir fingrun-
um og var með óþolandi kvalir í hönd-
um og fótum. Þorstinn herjaði líka en ís-
inn sem fraus á doríunni var svo saltur
að það var skammgóður vermir að stinga
honum i munninn.
Penang, 997 tonna shonnorta, byggð af stáli árið 1905. Pegar hugað er að sögu skonnortunnar
þá ber mönnum saman umfátt. Fræðingar erujafnvel ehhi á einu tnáli um það hvenœr fyrsta
skonnortan var sett áflot. Sumir (reyndar flestir sýnist mér) segja að það hafi gerst árið 1713 í
Gloucester í Massachusetts í Bandaríkjunum. Ljósm.: Hulton Archive
38 - Sjómannablaðið Víkingur