Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.2006, Blaðsíða 35

Þegar hinni bresku Queen Mary 2 var hleypt af stokkunum árið 2003 var hún stœrsta og dýrasta farþegaskip í hcimi. Lengdin er 345 m., hœðin
75 m., (14 þilför), hámarkshraði 30 hnútar; verðið 550 milljónir sterlingspunda. í skipinu er, auk leikhúss, stjömusalar, bókasafns, kvikmynda-
húss og sundlauga, rúmfyrir 1.370 farþega og 1.250 manna áhöfn. 1.300 manns geta setið samtímis til borðs í stœrsta borðsálnum.
ofviða og hann fékk heilablóðfall og dó
árið 1859, einungis fáeinum dögum fyrir
jómfrúrferð skipsins.
Great Eastern var tækniundur. Stærsta
skip fram til þess tlma var tæplega 5000
tonn, Great Eastern var 18.914 tonn, 211
metra langt og rúntaði 4000 farþega á
þremur farrýmum en gert var ráð fyrir að
skipið gæti flutt allt að 10.000 hermenn
gerðist þess þörf. En því má skjóta hér
inn að eitt seinasta verkefni Great
lá þungur straumur hermanna og inn-
flytjenda. Great Eastern var hins vegar
aðallega notuð til Atlantshafssiglinga og
flutti því sjaldnast þann farþegafjölda
sem nauðsynlegur var til að útgerðin
bæri sig.
Að lokum var Great Eastern breytt í
kapalskip og notað til að leggja fyrsta sæ-
strenginn yfir Atlantshafið til Ameríku
árið 1865 (þeir urðu reyndar fjórir) og
einn frá Aden til Bornbay.
Borða - verðlaunin fyrir að sigla hraðast
yfir Atlantshafið.
Eftir seinni heimsstyrjöldina voru það
flutningaskip og olíuskip sem þrýstu á
verkfræðingana um að hugsa enn stærra.
Ofurskip eins og risaolíuskip og gáma-
skip, sem voru að jafnaði meira en 300
metrar að lengd, gátu flutt mikið magn
varnings og olíu milli heimshluta, en
voru erfið í meðförum. ULCC skipin (-
Ultra Large Crude Carrier/Ofurlöng
Stefnið á risaskipinu Freedom Ship

Western, áður en hún var brotin niður,
var að flytja hermenn í Krímstríðið
(1854-6).
Snúum okkur aftur að Great Eastern. í
áhöfn skipsins voru hvorki fleiri né færri
en 400 rnanns og hámarkshraði þess 15
hnútar.
Þrátt fyrir hina miklu kosti skipsins og
tækninýjungar er litu dagsins ljós i smíði
þess, þá fylgdu því eintóm vonbrigði.
Skipið fór illa í sjó. Þegar gaf á valt það
eins og tóm tunna og farþegarnir misstu
aha matarlyst og gott meira þegar þeir
byrjuðu að æla. llla gekk að pína út úr
vélunum aflið sem þurfti til að sigla 15
hnúta, hafnir voru vanbúnar að taka við
svona stóru skipi, sérslaklega skorli á
dýpt, og erfiðlega gekk að láta enda ná
saman. Reyndar má benda á að Brunel
hannaði skipið til siglinga austur á bóg-
>nn, til Indlands og Ástralíu, en þangað
Ofurskip
Aukningin í farþegaflutningum yfir
Atlantshafið í lok 19. aldar ýtti undir
þróun stórra skipa eins og Great Eastern.
Þar með urðu slóru úthafsskipin til.
Reynslan af Greal Eastern sýndi þó að
rekstrarkostnaðurinn varð að hafa for-
gang fram yfir verkfræðilega fullkomnun.
Hið 269 rnetra langa Titanic frá árinu
1912 var, með tilliti til bæði koslnaðar
og þæginda farþega, einungis útbúið með
vatnsþéttum skilrúmum í hluta af hæð
skrokksins. Afleiðingarnar þekkja allir.
Fyrir og eftir fyrri heimsstyrjöldina
knúði þjóðarstoltið Breta, Þjóðverja og
Frakka út í samkeppni um að srníða
stærsta og sér í lagi hraðskreiðasta far-
þegaskipið. í lok fjórða áratugarins börð-
ust hið 313 metra langa franska Norm-
andie og hið næslum jafn stóra breska
skip Queen Mary urn hinn eflirsótta Bláa
flutningaskip) eins og Jahre Viking, 485
metrar að lengd, gat t.d. ekki siglt með
fullfermi í gegnurn Ermarsund.
í dag eru uppi hugmyndir um að
smíða ennþá slærri skip - skip, sem nær-
tækast er að líkja við fljótandi bæi. Hið
svokallaða Freedom Ship verður sam-
kvæmt hugmyndinni meira en einn kíló-
metri að lengd og á að hýsa meira en
30.000 íbúa með fasta búsetu og gesti
þeirra.
Hvort verkefni af þessari stærð er
framkvæmanlegt verður tíminn að leiða í
ljós. Suntir hrista bara hausinn í vantrú.
En það gerðu einnig margir þegar Brunel
lagði á sínum tíma fram hugmyndir sínar
um Great Eastern.
Heimildir: Byggt er á grein sagnfræðingsins
Rasmus Kjærby Petersen, Great Eastcrn. Havets
Kæmpe, All om Historie, nr. 3 2005, sem er hcr
þýdd og endursögð.
Sjómannablaðið Víkingur - 35