Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.2006, Blaðsíða 54

Port Said. Ferja við upptök Súes.
Ljósm.: Uppenhall Ltd
Súesskurður gerði slíkt hið sama fyrir
heimsverslunina. í tíu ár strituðu 25.000
verkamenn við að grafa og sprengja sig
áfram hina 168 kílómetra löngu 'eið yfir
eiðið. í ágúst 1868 var takmarkinu náð
og í október sama ár sigldi fyrsta skipið
um skurðinn, gufubáturinn Louise-et-
Marie. Mánuði síðar, eða hinn 17. nóv-
ember, var skurðurinn opnaður fyrir um-
ferð með gríðarlegri viðhöfn í Port Said
þar sem voru saman komin ekki færri en
160 skip og aragrúi þjóðarhöfðingja og
annarra fyrirmenna.
í þágu mannkyns
Það hafði aldrei vakað fyrir Faraóun-
um forðum að búa til umferðaræð um
Súeseiðið til hagsbóta fyrir aðrar þjóðir.
Skipaskurðurinn var aðferð þeirra lil að
efla verslun Egypta sjálfra, ekki annarra.
De Lesseps lagði hins vegar áherslu á
að skurðurinn ætti að vera fyrir allar
jrjóðir á öllum tímum, sama hvað gengi á
í pólitíkinni og vopnaviðskiptum. Öðr-
uin þræði var þetta hugsjón en hitt var
líka deginum ljósara að átök voru ekki
holl verslun og viðskiptum. Compagnie
Universelle du Canal Maritime de Suez
átti líf sitt undir því að skurðurinn væri
notaður. Félagið tók gjald af hverju skipi
er fór um skurðinn og ófriður milli þjóða
var ekki líklegur til að auka á tekjur fé-
lagsins sem var í kreppu. Framkvæmdir
við Súesskurð höfðu orðið helmingi dýr-
ari en ráð var fyrir gert, skipaumferð um
skurðinn varð mun minni en áætlanir
gerðu ráð fyrir og á aðeins þremur árum
eftir opnun siglingaleiðarinnar yfir Sú-
eseiðið féll verð hlutabréfa í fyrirtækinu
úr 500 frönkum niður í 200. Sjálfur
frumkvöðullinn, de Lesseps, átti undir
högg að sækja. Til að bæta gráu ofan á
svart komst sá orðrómur á kreik að Eng-
lendingar væru að hugleiða að grafa ann-
an skipaskurð úr Miðjarðarhafinu yfir í
Rauðahafið.
Pessar sögusagnir skelfdu Egypta en
þjóðin var á góðri leið með að verða
gjaldþrota og nánast það eina sem hún
átti söluhæft voru hlutabréfin í Súes-
skurðinum. Allt leiddi þetta til þess að
1875 keyptu Bretar hlut Egypta í skipa-
skurðinum sem var aðallega til að koma i
veg fyrir að Frakkar gætu eignast skurð-
inn að fullu. Ekki voru allir Englending-
ar sáttir við jressa fjárfestingu, fjarri því,
en breska heimsveldið hefur vafalitið gert
verri kaup, ekki síst í ljósi þess að í lok
8. áratugar 19. aldar voru fjögur af hverj-
um fimm skipum sem fóru um Súes frá
Bretlandi.
Kaupin breyttu þó í engu þeirri hug-
sjón de Lesseps að Súesskurðurinn ætti
að vera öllum opinn. Þessi hugsjón var
loks staðfest á prenti í október 1888 en
þá undirrituðu Frakkland. Bretland,
Þýskaland, Austurríki-Ungverjaland,
Ítalía, Rússland, Spánn, Tyrkland og
Holland, samkomulag jrar sem í fyrstu
grein var kveðið á um að skurðurinn
skyldi ætíð standa opinn allri skipaum-
ferð, i friði sem ófriði, verslunarskipum
sem stríðsskipum, óháð fánunum er þau
sigldu undir.
Maðurinn sem gróf
Ferdinand de Lesseps hafði stjórnað
verkinu til enda. Og hann lifði að sjá af-
kvæmi sitt bera ríkulegan ávöxt. Sein-
ustu tvo áratugi 19. aldar og vel fram á
þá 20. voru gósentímar fyrir Súesskurð-
inn og eigendur hans. Skipaumferð jókst
um allan helnting. Árið 1881 voru skráð-
ar 2.727 skipaferðir um skurðinn. Þessi
tala var komin yfir 5000 árið 1912 og
tonnin, sem skipin fluttu, hafði stigið úr
tæpum 6 milljónum fyrrnefnda árið í yfir
20 milljónir árið 1912. Og það var ekki
að sökum að spyrja, verð hlutabréfa í
skurðinum hækkaði ört, fór úr 500
frönkum og var komið í 6.500 franka
árið 1912.
54 - Sjómannablaðið Víkingur