Náttúrufræðingurinn - 1932, Blaðsíða 24

86
NÁTTÚRUFR.
eru fluttar hingað til lands, að það er fleira en sýkingarhætta,
sem af þeim getur stafað. Þau geta á margan hátt annan orðið
að tjóni fyrir gróður og dýralíf í landinu. Þess vegna skyldi ætíð
leita álits um slíkt hjá sérfróðum mönnum, sem vel þekkja til
þeirra dýrategunda, sem óskað er að flytja hingað til lands.
Býst eg við, að stundum þyrfti að leita til sérfræðinga erlendis
um upplýsingar, því að vér hér þekkjum sjálfir svo lítið til lífs-
hátta slíkra dýra, og því er ekki ætíð að treysta, sem í fræði-
bókunum stendur. Og því síður hægt að reiða sig á það til
fulls, sem stendur í ýmsum grávöru-ritlingum erlendum, því
að þeir eru fyrst og fremst ritaðir til að greiða fyrir grávöru-
framleiðslu, en taka stundum minna tillit til annars.
Árið 1893 tóku nokkrir hettumáfar að verpa á lyngvöxnu
mýrlendissvæði í Skotlandi. Landeigandi friðaði þá, því að hon-
um þótti fengur í eggjum þeirra. Hann hafði fasana í búi og
voru soðin egg ágæt fæða handa ungum þeirra. Máfavarpið
jókst þarna skjótt og 11 árum síðar (1904) urpu þarna 2000
máfahjón. En samtímis gjörbreyttist gróðurinn á þessu svæði.
Lyngið smáhvarf og þéttur grasgróður kom í staðinn, sem veitti
bændum góðan heyfeng, en það stóð ekki nema fá ár. Grasið
gekk úr sér og í staði'nn kom sefgróður (Juncus), og að síðustu
hvarf hann og landið þaktist hávöxnum súrum (Rumex).
Þessar gróðurbreytingar voru máfunum að kenna. Dritur
þeirra frjóvgaði jarðveginn, svo að gras þaut þar upp í stað lyngs.
Af umgangi fuglanna tróðst grasgróðurinn niður og rótin varð
svo föst, að uppgufan vatns hindraðist úr jarðveginum, svo
að þar varð deiglent, og komst þá deiglendisgróðurinn (sefið)
til valda.
Samtímis breyttist og dýralíf þessa svæðis. Hafði t. d. áður
orpið mikið af rjú'pum í lynginu. Þær hurfu burt með öllu. En í
þeirra stað fluttist þangað fjöldi urtancLa, er bjuggu þar um sig
og urpu. Tók þessi breyting öll aðeins 15 ár.
Nú þótti landeiganda illt að hafa misst af rjúpnaveiðinni á
þessu landi sínu, og bændunum, sem notið höfðu slægna meðan
gras spratt þar, sáu eftir heyfengnum. — Hvorutveggja kenndu
máfunum um, og tóku sig saman um að eyða þeim. Það gekk
greiðlega, og var fátt eitt eftir af þeim 1917. Þá tók annað að
ganga aftur á bak í sömu skorður og áður.
Fyrst hurfu urtendurnar, súrurnar visnuðu og dóu þar út,
sefgróður og síðan grasgróður komu í staðinn, og að síðustu tók
að bóla á lynginu afttur. Og samtímis komu rjúpurnar og bældu