Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2005, Síða 23

Náttúrufræðingurinn - 2005, Síða 23
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags lengri og sverari en broddarnir á nornakrabba. Einnig má nefna krabba af ætt tröllakrabba (Geryon- idae) sem geta orðið býsna stórir en skjöldur þeirra er meiri á breiddina en lengdina og yfirborðið er slétt.6'7 Lífshættir og útbreiðsla Nomakrabbi lifir á leirbotni á um 100-800 m dýpi og er talinn vera frekar sjaldgæfur.16,14 Hér við land hafa þeir veiðst á 130-170 m dýpi en við Evrópu finnst tegundin oftast heldur dýpra.1511 Um þennan krabba gildir, eins og margar aðrar lífvemr sjávar, að frekar lítið er vitað um lífshættina. Gripklærnar eru ósér- hæfðar en hlutfallslega langar, sem getur bent til þess að þær séu aðlagaðar því að grafa í leðju og leir eftir æti.14 Rannsókn á nomakrabba í Miðjarðarhafi styður þessa skoðtm því þar er fæðuval hans afar fjöl- breytt. Mest áberandi í fæðunni em skrápdýr, fiskar, krabbadýr og skeljar,14 en þær tilheyra hópi lindýra. Útbreiðsla nornakrabba er í Atlantshafi austan við ísland og finnst hann frá suðurhluta Noregs, suður með ströndum Evrópu og Afríku allt til Namibíu. Einnig finnst hann í Miðjarðarhafi og við eyjar í austanverðu Atlantshafi.15,11 Fyrsti nomakrabbi sem fannst við ísland var karldýr með 13,5 cm langan og 11,5 cm breiðan skjöld og fékkst við fiskveiðar. Þótt nákvæm dagsetning og staðsetning liggi ekki fyrir er talið að hann hafi veiðst djúpt suður af landinu og er eintakið líklega varðveitt á dýrafræðisafninu í Hamborg. Senrtilega hefur krabb- inn veiðst á árunum fyrir 1939, þegar hans er fyrst getið, því tegundin er ekki nefnd í ritgerðum um krabba við ísland sem birtust skömmu fyrr.sia 13 Síðan verður teg- undarirtnar ekki vart fyrr en nú að fjögur eintök finnast, einnig suður af landinu (3. mynd). Öll fimm íslensku eintökin af nornakrabba hafa fundist við suðurströnd landsins, þar sem ætla má að tegundarinnar sé helst von. Tilraunaveiðar á kröbbum við Is- land hafa fyrst og fremst beinst að tveimur svæðum. Annars vegar má nefna rannsóknir við Suðausturland þar sem reyndar hafa verið veiðar á tröllakrabba (Chaceon affinis) og öðrum stórvöxnum tegundum. Þá hafa svipaðar tilraunir verið gerðar við Suðvesturland, en auk þess hafa umtalsverðar veiðar átt sér þar stað á trjónukrabba á grunnsævi.6,7 Auk krabbarannsókna hafa veiðar og aðrar rannsóknir með togveiðarfær- um verið stundaðar í marga áratugi á þeim slóðum sem nomakrabbar hafa fundist við ísland. Þrátt fyrir það hefur nornakrabbi bara fundist einu simii áður svo vitað sé, og því ósennilegt að mikið sé af honum á Islandsmiðum. Því er enn of snemmt að svara þeirri spurningu hvort nornakrabbi komi til með að ná fótfestu í hafinu hér. Aðalútbreiðsla tegundarinnar er á suðlægari slóð- um og má ætla að hitastig sjávar hafi veruleg áhrif á dreifingu hertnar. Á undanfömum árum hefur hitastig sjávar verið hátt við landið og er orðið sambærilegt við sjávarhitann á árunum eftir 1930 (Héðinn Valdi- marsson, munnl. uppl.). Ef til vill er það ekki tilviljun að á þeim ámm skuli nomakrabbi finnast við Island í fyrsta sinn. Hugsanlega veitir aukinn liiti sjávar tegundum með suðlæga útbreiðslu færi á að setjast hér að. Nornakrabbi er með svif- lægar lirfur og þær geta á skömmum tíma borist langt frá foreldrum sínum, þanriig að breytingar á út- breiðslu krabbans geta gerst fljótt. Haldist hitastig sjávar hér við land áfram hátt á næstu árum verður spennandi að fylgjast með hvaða suðrænar tegundir ná að festa sig í sessi sem íslenskar tegundir. Niðurlag Þær tvær krabbategundir sem hér hefur verið fjallað um eiga fátt sam- eigiiúegt hér við land annað en að báðar eru sjaldgæfar. Eintökin sem fundist hafa við landið eru það fá að ekki er mögulegt að draga ályktaiúr um líklegan þéttleika þessara tegunda. I þessu samhengi má þó nefna að nýlokið er söfnun sýna í yfirgripsmiklu verkefni þar sem farið var vítt og breitt um íslenskt hafsvæði til að kanna útbreiðslu dýra.2 Eina eintakið af umræddum tegundum sem fannst var þyrni- krabbi sem þegar er getið. Því benda handbærar upplýsingar helst til þess að þymikrabba megi finna í frekar litlum mæli djúpt vestur af landinu en að nomakrabbi hafi verið flæking- ur á Islandsmiðum undanfarin ár. SUMMARY Two species of rare crabs, Paralomis spectabilis and Paromola cuvieri (Crustacea, Decapoda), in Icelandic waters An account is given of the finding of Paralomis spectabilis for the first time in almost 100 years. In the "Ingolf" expedi- tion (1895-1896) three specimens were found at two locations in Icelandic waters. Here we present a record of two males (Fig. 1) found together on 29 May 1992 at a site west off Iceland (65°25'0 N, 28°55' W, depth 1190-1370 m), close to one of the "Ingolf" locations. In addition, a female was found in the vicinity (65°26' N, 29°08' W, depth 1290 m) on 26 August 1996.2 We also discuss two specimens found nearby on 5 June 1992 (65°21'6 N, 29°37'5 W, depth 1241 m, Fig. 3); these are preserved at the Icelandic Museum of Natural History (NI-17473). The distribu- tion of the species is discussed and ques- tions raised regarding Soviet reports of this species in the Antarctic. An approx. 70-year-old record of a male Paromola cuvieri is from Icelandic waters(Fig.2). In the years 2003-2005, however, three females and a male have been found off the south coast of Iceland at depths of 130-170 m (Fig. 3). This spedes is rare in its distributional range, along the coasts of the eastern N- Atlantic, from Norway to S-Africa, including the Mediterranean. It is con- cluded that as the spedes prefers water depth range of 80-300 m it is unlikely that it has been living in Icelandic waters undetected, since at this depth interval both research and fishing activities are frequent. The possibility of the species extending its range to Iceland is dis- cussed in relation to an unusually warm sea around the country in recent years. 93

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.