Náttúrufræðingurinn - 1999, Qupperneq 4

Safnið sem
GLEYMDIST
Þann 16. júlí 1999 verða liðin 110 ár frá
stofnun Hins íslenska náttúrufræðifélags.
Sá dagur telst einnig stofndagur Náttúru-
gripasafnsins en markmiðið með stofnun
HÍN var einmitt að koma upp slíku safni.
Félagið og safnið eru því tvær greinar á
sama meiði.
Menn skyldu ætla að tímamót af þessu
tagi væru tilefni til fagnaðar og að í undir-
búningi væri hátíð þar sem þessi gamla
menningarstofnun yrði heiðruð með við-
eigandi hætti. En því miður: Á 110 ára
afmælinu er Náttúrugripasafn íslands í
besta falli dæmi um safn sem hefur dagað
uppi á tölvu- og upplýsingaöld og lítil
ástæða til að fagna. Safnið kúldrast enn í
tveimur herbergjum á 3. og 4. hæð í iðnaðar-
og skrifstofuhúsnæði við Hlemm. Aðkoman
er ömurleg: engin bílastæði eða aðstaða fyrir
rútur, engin lyfta, engin aðstaða til að taka á
móti skólanemum eða öðrum hópum.
Sýningin sem sett var upp í tilefni aldar-
afmælisins 1989 er ágæt og yfirgripsmikil, en
hún er óneitanlega barn síns tíma - sýning-
artæknin er úrelt og þróunarmöguleikar safns-
ins í núverandi húsnæði eru engir.
Náttúrugripasöfn hafa breyst mikið á
ríflega einni öld. Þau eru ekki lengur bara
skúffur og skápar undir egg, skrítna steina
eða tvíhöfða lömb og þau eru ekki heldur
fallega hannaðar leikmyndir utan um upp-
stoppuð dýr og þurrkuð grös sem eru
vandlega geymd bak við gler. Nútíma nátt-
úrusýningar bjóða gestum sínum afþrey-
ingu sem jafnframt er fræðandi. Þar eru
gestir hvattir til þátttöku í sýningunni sjálfri
með því að leysa ýmis verkefni og þrautir: í
stað langra ritmálstexta og ósnertanlegra
sýningargripa eru komnar gagnvirkar tölv-
ur, þrívíddarmyndir, heilmyndir (hólógröf),
kvikmyndir og talað orð. „Snertu hér!“
kemur í stað „Vinsamlega snertið ekki!“
Á árinu 1999 verða einnig liðin tíu ár frá
því að hópur frammámanna og gesta
fagnaði aldarafmæli safns og félags en þó
einkum samkomulagi ríkisins, Reykjavíkur-
borgar og Háskóla Islands um byggingu
Náttúruhúss í Vatnsmýri. Byggingartími var
áætlaður 5 ár, frá 1994-1998. Ríkið og Há-
skólinn skyldu borga 2/3 byggingarkostnað-
arins til helminga, en Reykjavíkurborg 1/3.
Náttúruhús skyldi rúma veglegt og nútíma-
legt náttúru- og vísindasafn. Þar áttu einnig
Náttúrufræðistofnun Islands og Hið íslenska
náttúrufræðifélag að vera til húsa. Því miður
er heldur engin ástæða til að fagna þessu af-
mæli: Ríkisstjórn og umhverfisráðherra komu
sér hjá því að standa við loforðið þegar
gengið var frá fjárlögum fyrir árið 1992. Þar
með voru Reykjavíkurborg og Háskólinn
stikkfrí. Málið var enn og aftur komið á
byrjunarreit og sfðan hefur ekkert þokast.
í byrjun þessarar aldar voru þrjú söfn í
Safnahúsinu við Hverfisgötu: Landsbóka-
safnið, Náttúrugripasafnið og Þjóðminja-
sal'nið. Nú við aldahvörf hefur þegar verið
byggt yfir Landsbókasafnið og endurnýjað
Þjóðminjasafn verður opnað í stærra hús-
næði árið 2001. Fjárveitingavaldið hefur
hins vegar gleymt Náttúrugripasafninu enda
þótt á annan tug stjórnskipaðra nefnda hafi
skilað áliti um nauðsyn byggingar yfir
safnið. Sú síðasta gerði reyndar árið 1991
ítarlega rýmisáætlun og framkvæmda-
áætlun.
Nú er í bígerð að skipa nýja nefnd. Af
sögu þessa máls má læra að sú nefnd þarf
öflugan stuðning náttúrufræðinga og nátt-
úruverndarmanna ef álit hennar á ekki að
verða sýndarplagg.
146
Alfheiður Ingadóttir.