Náttúrufræðingurinn - 1999, Blaðsíða 79

• mynd. Skeljalög frá myndmartíma nákuðungslaga á Eyrarbakka. Efra gjóskulagið er
]l'ð neðri enda hnífsins. - Shell layers from the Mid-Holocene Nucella transgression at
Eyrarbakki, South Iceland. The upper tephra layer, 110 cm above the Þjórsá lava, is
visible under the knife. Ljósm./photo: Matthildur B. Stefánsdóttir 1995.
það verður því að teljast afar líklegt að á
þessum tíma, þegar sjór stóð hátt, hafi
flætt yfir fjörukambinn í Flóa og skelja-
'ögin hlaðist upp í mýrinni sem þar var
fyrir.
Fyrir um það bil 2500 árum kólnaði á ný á
nútíma, vatn bast aftur í ís og jöklar
stækkuðu og sjávarborð lækkaði (Þorleif-
Ul Einarsson 1961 og 1962). Þá tók að bera
fr'eira á jarðvegsblöndun inn í sjávarsetið,
°ins og sjá má af moldarbornu lögunum
efst í jarðlagasniðunum. Fyrir um 2000
atum virðist sjávarborð aftur komið í
uúverandi horf (Berglund 1971, Ireland
1986). Þá tók að mestu fyrir myndun
skeljalaganna og sjór náði aðeins að
örjótast inn yfir fjörukambinn í verstu
yeðrum. Af þessu má ráða að skeljalögin á
Stokkseyri og Eyrarbakka hafi myndast
samtímis og í sama áflæði sjávar og ná-
kuðungslögin á norðurströnd landsins.
■ NÁKUÐUNGSLÖGIN
Ef gert er ráð fyrir að nákuðungslögin hafi
myndast við áflæði sjávar má ætla að
sjávarborð hafi hækkað jafnt allt umhverfis
landið. Sjávarset með sædýraleifum ætti því
að hafa hlaðist upp meira eða minna
meðfram ströndum landsins. Hinu er ekki að
leyna að nú finnum við aðeins slitrur af
þessum lögum hér og þar. Vafalítið eru þau
víða rofin burt, þar sem þau mynduðust í
svo lítilli hæð yfir sjó og nálægt ströndinni.
Við opnar og óvarðar strendur hefur varla
þurft meira en foráttubrim til þess að rífa þau
niður. Þá hefur svæðisbundið landsig
vafalítið hjálpað til við að eyða lögunum. Á
Reykjavíkursvæðinu hafa ekki fundist
neinar menjar unt þetta áflæði, t.d. í fjöru-
mónum í Seltjörn, en hann byrjaði að
myndast fyrir um 9000 árum og þar tók íyrir
mómyndun fyrir um 3000 árum (Sigurður
221