Náttúrufræðingurinn - 1933, Side 22

84
NÁTTtTRUFR-.
í ritum þeim, er um Fossvog fjalla, hefi eg hvergi fundið
neitt um afstöðubreytingar láðs og lagar, né um loftslagsbreyt-
ingar meðan stóð á myndun sælaganna, annað en það, að: „eine
genauere Untersuchung wird vielleicht als wahrscheinlich er-
geben, dass sowohl Klima als Meeresniveau schon wáhrend der
Ablagerung der Interglacialbildungen Ánderungen erlitten^
(SjC.)1).
í þessu efni virðist mér að hægt sé að verða nokkurs vísari-
Ýmislegt bendir á, að sjór hafi farið dýpkandi meðan stóð á
myndun neðsta hluta bakkanna. Eg skal hér nefna tvennt, er
eg ætla að styðji þetta. Ef efni og kornstærð bakkanna er athug-
uð í heild, þar sem þeir eru einna heillegastir, leynir sér ekki, að
lögin eru grófust og sendnust neðst, en verða smátt og smátt
fínkornóttari og leirkenndari eftir því, sem ofar dregur, allt til
bakkanna miðra. Þetta er annað það, sem bendir á að dýpi hafi
farið vaxandi, meðan þessi hluti bakkanna myndaðist. Hitt er^
að árshvörfin verða í þessum sama hluta, að öllum jafnaði, þynnri
og þynnri, reiknað á sama hátt neðan frá og upp eftir. Hvort-
tveggja virðist mér vera sönnun þess, að ströndin hafi fjarlægst
og dýpi vaxið. Frá þessum kafla úr myndunarsögu bakkanna, er
nefna mætti á íslenzku dýpkunarskeiðið (transgressionsfasen) r
eru grágrýtishnullungar alltíðir í leirnum. Sennilega hafa þeir
borist með jökum, er brotnað hafa framan af jöklum við strend-
urnar í nágrenninu. Þegar jakarnir bráðnuðu, hafa hnullung-
arnir fallið til botnsins og grafizt smátt og smátt í leirinn. Mér
hefir ekki heppnast að finna menjar sædýra, er lifað hafa á
dýpkunarskeiðinu. Sennilega hefir þá ríkt íshafskuldi við'
strendurnar.
Um miðja bakkana og ofanverða, er efni þeirra fínkornótt
(leirsteinn). Lagskiptin eru orðin ógleggri. Þessi hluti bakkanna
hefir myndazt á djúpskeiðinu (inundationsfasen). En þar, sem
efstu lögin hafa ekki núist til fulls burtu af jöklum, má glöggt
sjá, að í þeim fer kornastærðin aftur vaxandi upp á við talið, og-
þau verða sendnari. Þá hefir landið aftur verið farið að rísa úr
sjó (grynnkunarskeiðið = regressionsfasen).
Frá djúpskeiðinu finnast elztu skeldýrategundirnar. Eru
það eindregnar leirbotnstegundir. Gljáhnytla (Nucula tenuis)r
J) Nánari rannsókn mun ef til vill ieiðn líkur til þess, að bæði loftslag
og sjávarhæð hafi tekið breytingum á meSan að þessar „milliísamyndanir“ vorus
að skapast.