Náttúrufræðingurinn - 1933, Blaðsíða 28

90
nattOrufr.
Hér skal eigi fjölyrt um sögu íslenzkra náttúrurannsókna
almennt, heldur vil eg að eins drepa á hið helzta, er gert hefir
verið að gróðurrannsóknum, um leið og bent verður á viðfangs-
efni á því sviði.
Allmargir fræðimenn, bæði innlendir og erlendir, hafa á
liðnum árum starfað að gróðurrannsóknum hér. Fremstur er-
lendra manna mun Daninn Chr. Grönlund vera, og gaf hann út
hina fyrstu Flóru landsins (Islands Flora Kbh. 1881). Var rit
það margra góðra gjalda vert, þrátt fyrir harða dóma, er það
fékk, og ýmsa galla, sem á því eru. En fremur litla þýðingu mun
það hafa haft fyrir grasafræðiþekkingu íslendinga sjálfra, eða
til að vekja áhuga þeirra á slíkum fræðum. Er það hvorttveggja,
að Flóra Grönlunds er óheppileg byrjendabók, og auk þess rit-
uð á danska tungu og með fáum og litlum fræðiorðaskýringum.
En hún, ásamt ritum Grönlunds, hefir að geyma margar gróður-
fræðilegar upplýsingar, er komið hafa fræðimönnum að notum.
Sú grasafræðiþekking, er alþýða manna eignaðist fram eftir 19.
öldinni, er runnin frá Grasafræði Odds Hjaltalín, en gróðurfræði-
lega þýðingu hefir sú bók tæplega haft.
Á síðustu áratugum 19. aldarinnar taka íslendingar sjálfir
við þessum störfum, og af þeim, er fást við gróðurrannsóknir, ber
sem kunnugt er, þá Stefán Stefánsson skólameistara og Dr. Helga
Jónsson miklu hæst. Og þeim, eða einkum þó Stefáni, er beint og
óbeint að þakka mest það, er þekking landsmanna á fræðum þess-
um hefir aukizt, og sá fróðleikur, er unnizt hefir um gróðurríki
lands vors. Um leið og Stefán fékk unnið það þrekvirki að semja
Flóru sína, var landsmönnum gefinn lykillinn að gróðrarríki
landsins, og um leið lagður grundvöllur undir framtíðarrann-
sóknir. — Höfðu eftirkomendurnir því eigi annað að gera, en
að byggja áfram á þeim trausta grundvelli, er þar er lagður.
En Flóra Islands er fyrst af öllu lykill að gróðrarríkinu.
Samkvæmt eðli sínu gat hún ekki gefið nokkrar tæmandi frá-
sagnir um vaxtarháttu og útbreiðslu tegundanna, í einstökum
héruðum. Að fá slíkt verk fullgjört er gjörsamlega ókleift einum
manni, enda þótt hann gæti óskiftur sinnt því starfi. Það er furða
hve langt hefir náðst í þeim efnum með Flóru. Nú þegar Flóra
hefir verið almannaeign í aldarþriðjung, er því fullkomlega mál,
^ð hafist verði handa um gróðurrannsókn landsins í smáhlutum
(botanisk-topografiska rannsókn). Hefir slík rannsókn þýðingu
mikla, sem undirstaða annara rannsókna. Eru nágrannaþjóðir
vorar þar langt á undan okkur í þeim eínum, hafa löndin verið