Náttúrufræðingurinn - 1947, Blaðsíða 26

18
NÁTTÚRUFR/EfilNGURINN
tegundar. Þau þurfa mun nánari rannsókna við, áður en hægt er að
ákveða til fulls, hvaða nafn þeim ber. Svipuð eintök eru til í fjöllum
Noregs og Grænlands.
Þegar ég fór yfir þau eintök af sveifgrösum, sem lágu í hinu gamla
grasasafni mínu frá Vestfjörðum og Suðvesturlandi, fann ég þar
aðallega deiltegundirnar ssp. alpigena og ssp. irrigata, eins og búast
mátti við. En nokkur eintök frá tveim stöðum á Hornströndum,
Sleppinu við austanvert Hornbjarg og Rauðuborg (sem er ranglega
nefnd Snókur á kortum) við Smiðjuvík, skáru sig greinilega úr. Við
nánari athugun komst ég að þeirri niðurstöðu, að þau tilheyrðu teg-
undinni Poa arctica R. BR. ,og gaumgæfileg rannsókn leiddi í ljós,
aðþau teljast til deiltegundarinnar'ssp. depauperata (FR.) NANNF.,
sem aðeins liefur fundizt á nokkrum fjöllum Suður-Noregs áður.
Þar eð þessi tegund og þó sérstaklega deiltegundir hennar eru vand-
greindar, sendi ég eintökin til prófessors J. A. Nannfeldts í Uppsöl-
um, en hann hefur manna mest fengizt við rannsóknir á þessari
grastegund. Hann endursendi eintökin með þeim ummælum, að
hann liafi komizt að sömu niðurstöðu og ég. Er því fyllilega óhætt
að telja þessa norrænu grastegund til hinna íslenzku jurta.
Poa arctica, eða heimskautasveifgras, sem ber að kalla það á ís-
lenzku samkvæmt alþjóðareglum um nafngiftir jurta, er frekar al-
gengt í heimskautsbeltinu á norðurhveli jarðar. Það vex í Græn-
landi norðanverðu, á Ellesmerelandi og nyrzt á I.abrador, í Alaska
og á Aleuteyjum. í Asíu er það [jekkt frá Kúríleyjum vestur um
Okotsk og Dahúríu sem og frá norðurströnd Síberíu og Evrópu allt
vestur á Kólaskaga og til Norður-Noregs. Auk þessa vex það á
Novaya Zernlya og Svalbarða, og í Suður-Norgi vex það einangrað
frá ættingjum sínum í fjöllunum kringum Dofrafjöll.
Sú deiltegund, ssp. dapauperata, sem fundin er á Hoínströndum,
vex hvergi utan Islands nema í fjöllum Suður-Noregs. Öll eintök,
sem athuguð Iiafa verið frá Suður-Noregi, eru svo lík, að prófessor
Nannfeidt hefur talið mjög sennilegt, að fjölgun þeirra eigi sér
aðeins stað á grundvelli svonefndrar ófrjóvgunar (apomixis), en það
er fjölgun með fræjum, sem myndast án Jress að frjóvgun eigi sér
stað. Sú tegund fjölgunar er frekar algeng hjá sveifgrösum. Þar eð
íslenzku eintökin eru svo lík hinum norsku, að ekki er hægt að
skilja þau sundur, er ég ekki í nokkrum vafa um, að gptgáta Na?m-
feldts er rétt.
Fund Jiessa nýja, íslenzka sveifgrass má eflaust telja til hinna merk-