Náttúrufræðingurinn - 1952, Side 15

ÍSLENZKAR SÆSKELJAR
9
voru aðeins 54% af núverandi tegundafjölda. En þá verða veruleg
straumhvörf í rannsóknunum. Fyrstu 20 ár aldarinnar eru margir,
sem leggja hönd á plóginn. Tæknin hefur aukizt, svo að nú er hægt
að gera athuganir á meira dýpi en áður. Unnu dönsku rannsóknar-
skipin Ingolf, Tlior og Dana þar mikið og þarft verk. Af þeim, sem
störfuðu að þeim rannsóknum, ber sérstaklega að nefna dönsku
dýrafræðingana: A. C. Johansen (1901—02) og Adolf Jensen.
Tveggja íslendinga, er söfnuðu skeldýrum eða unnu að rannsókn-
um á þeim á þessu tímabili, get ég ekki annað en minnzt, og }:>að með
aðdáun. Það eru þeir dr. Bjarni Sæmundsson og Guðmundur Bárð-
arson, prófessor. Bjarni var að vísu enginn concholog eða skeldýra-
fræðingur og skrifaði ekki um þau efni, en hann var ötull að safna
skeldýrum sem öðru úr djúpurn hafsins og aflaði stundum fáséðra
tegunda, sem geyma vandlega minningu hans í liinu íslenzka Nátt-
úrugripasafni. Guðmundur er aftur á móti rneira en safnari. Hann
reynir að afla sér sem fullkomnastrar þekkingar á útbreiðslu tegund-
anna með eigin rannsóknum, gerðum af vísindalegri nákvæmni. I
sambandi við þær athuganir liggur eftir hann löng og merk ritgerð
um skeldýr við vesturströnd landsins: Om den marine Molluskfauna
ved Vestkysten af Island. Og í skýrslu Hins íslenzka náttúrufræðifé-
lags 1917—18 kom eftir hann Sœlindýr við ísland, þ. e. tæmandi teg-
undaskrá yfir öll lindýr hér við land frarn að þeim tíma. í skrá þess-
ari ber hver tegund íslenzkt heiti, og var það alger nýlunda. Voru
flest heitin gerð af höfundinum sjálfum. Óhætt er að fullyrða, að
enginn íslendingur fyrr né síðar hefur unnið íslenzkri skeldýrafræði
meira gagn en Guðmundur Bárðarson, þó sleppt sé hinum strang-
vísindalegu fornskeljarannsóknum hans á Tjörnesi og víðar.
Á þremur síðastliðnum áratugum liafa nokkrir íslendingar safnað
skeljum. Hjá sumum hefur sú söfnun verið aðeins sem liður í öðrum
rannsóknum, t. d. rannsóknum á botndýralífi sjávarins. Aðrir hafa
safnað sem áliugamenn. Meðal þessara manna má nefna: dr. Her-
mann Einarsson, dr. Finn Guðmundsson og Díodemes Davíðsson,
sem sérstaklega hefur safnað í Miðfii'ði N. Sjálfur hef ég safnað skelj-
um síðan 1920 og athugað nokkuð eitt takmarkað svæði, Eyjafjörð N.
Eins og er, eigurn við íslendingar engan skeldýrafræðing, því miður.
Nýjustu heimildir um íslenzkar sæskeljar eru eftir danska dýra-
fræðinginn Jenseníus Madsen og er að finna í Marine Bivalvia, sem
út kom á ensku 1949, sem eitt af ritum The Zoology of Iceland. Er
þar saman komin á einum stað öll sú þekking, sem fengin var um