Náttúrufræðingurinn - 1952, Qupperneq 50

Finnur Guðmundason:
Islenzkir íuglar I
Himbrimi (Colymbus immer Brunn.)
Himbriminn eða brúsinn, eins og bann er kallaður á norðausturlandi, er einn af
okkar stærstu og tilkomumestu fuglum og ein af þeim fáu amerísku fuglategundum,
sem hafa tekið sér bólfestu hér á landi.
í sumarbúningi er himbriminn mjög skrautlegur fugl. Höfuð og háls er svart með
grænleitri eða bláleitri slikju. Frainan á hálsinum, rétt neðan við kverkina, er röð af
hvítum dílum, og á hálshliðum neðan til eru hvítar skellur með svörtum rákum. Að
neðanverðu er himbriminn hvítur, en að ofanverðu svartur með þéttum, hvítum díl-
um, sem eru næstum rétthyrndir og stærstir á framanverðu baki og herðum. Nefið er
svart, lítið eitt ljósara í oddinn. Fætur eru svartir að utanverðu, en ljósgráir að innan-
verðu og á fitjum. Lithimna augans er vínrauð. Fuglar í vetrarbúningi cru dökkbrúnir
ofan á höfði og aftan á hálsi, en hvítir á kverk og framan á hálsi. Að neðanverðu eru
þeir livítir, en að ofanverðu dökkbrúnir með gráleitum eða gráhvítum fjaðrajöðrum.
Nefið er gráhvítt. Útlitsmunur eftir kynferði er enginn. Fullorðnir himbrimar vega
4—5 kg.
Varpheimkynni himbrimans eru í norðanverðri Norður-Ameríku, allt frá íshafs-
ströndum Kanada til norðurfylkja Bandaríkjanna. Auk þess er hann varpfugl á Græn-
landi, íslandi og Bjarnarey.
Hér á landi er himliriminn ekki óalgengur, en strjáll varpfugl um allt land. Á sumr-
in er hann vatnafugl, og velur hann sér einkum varpstað við hin stærri og dýpri vötn,
bæði á láglendi og til fjalla, þar sem gnægð er af silungi. Þar sem um vatnaklasa er að
ræða, verpur hann þó stundum við smærri vötn í grennd við hin stærri veiðivötn. F.n
sjaldgæft mun Jrað vcra, að himbriminn verpi við vötn, sem fiskur er ekki í. Aftur á
móti virðist hann ekki kunna vel við sig á gróðurmiklum vötnum með auð'ugu fugla-
lífi. Hann kiýs fremur einveru afskekktra heiða- og fjallavatna, og hann er því algengari
sem varpfugl til heiða og fjalla en á láglendi. Þó er mér kunnugt um himbrimavarp-
staði við láglendisvötn í flestum landshlutum, og það meira að segja við vötn alveg við
sjó. Svo virðist sem aldrei sé nema eitt himbrimapar á hverju vatni. Þó má vera, að hin
stærstu vötn hér á landi, svo sem Þingvallavatn, séu undantekning frá þessari reglu.
Hreiður himbrimans er ávallt á vatnsbakkanum eða í smáhólmum í vötnum. Hreið-
urskálin er stór, en grunn (37—47 cm í þvermál og 4—10 cm djúp) og losaralega fóðruð
innan með mosa og grastægjum, sem fuglinn reitir upp í kringum hreiðrið. Hreiður-
skálin og hreiðurefnin eru oft blaut. Hreiðrið er undantekningarlaust svo nærri vatns-
borði, að fuglinn getur rennt sér beint af hreiðrinu út á vatnið, og verður oft bæld
braut eftir fuglinn milli hreiðurs og vatns. Fggin eru 2, sjaldan aðeins 1, þangbrún
eða þanggræn með strjálum mósvörtum dílum. Þau eru aflöng og stundum nærri jafn-
gild í báða enda. Talið er, að útungunartíminn sé 29—30 dagar og ungarnir verði
fleygir 45 dögum eftir að þeir koma úr egginu. Foreldrarnir skiptast á um að liggja á
eggjunum og hjálpast að við að afla ungunum fæðu, en þeir yfirgefa hreiðrið 1—2 dög-
um eftir að þeir koma úr egginu. Himbriminn fer að lcita til varpstöðvanna strax og
ísa leysir af vötnum á vorin. Varptíminn er seint í maí eða sncmma f júní. Seint í