Náttúrufræðingurinn - 1955, Blaðsíða 8

70
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
sprungunnar til suðausturs með hraða, sem nemur um 5 sentímetrum
á ári. Þessi hreyfing virðist hafa verið með svipuðum hætti um mjög
langan tima, sennilega í hundruð þiisundir ára.
JarÖskjálftar framtiöarinnar.
Jarðskjálftar eru eitt þeirra fyrirbæra, sem koma aftur og aftur á
sama svæði með misjafnlega löngu millibili. Ennþá hefur engum tek-
izt að segja fyrir, hvenær, hvar og hversu mikill jarðskjálfti muni
koma, og ólíklegt má teljast, að slíkt verði hægt i náinni framtið.
Upptök flestra jarðskjálfta eru á svo miklu dýpi, að ómögulegt er,
með beinum mælingum að finna, hversu hin innri spenna er þar
nálægt brotstyrk bergsins.
Aftur á móti er hægt að draga ýmsar ályktanir af þeim athugun-
um, sem gerðar hafa verið á undanförnum áratugum viðvikjandi tiðni
jarðskjálfta af mismunandi stærð.
Núverandi tíðni jarðskjálfta jafngildir því, að á jörðinni komi á
hverri öld um 220 mjög miklir jarðskjálftar (stærð meiri en 7.7) og
auk þess um 1200 miklir jarðskjálftar (stærð 7.0—7.7) og nálægt
11000 allmiklir jarðskjálftar (stærð 6.0—6.9).
Á jarðskjálftabeltinu, sem liggur eftir endilöngu Atlantshafi koma
á hverri öld um 25 miklir jarðskjálftar (stærð 7.0—7.7) og um 600
allmiklir (stærð 6.0—6.9), en enginn, eða mjög fáir mjög miklir jarð-
skjálftar. Af þessum eiga upptök á íslandi, eða i minna en 100 km
fjarlægð frá ströndum þess 2 til 4 miklir jarðskjálftar og 10—20
allmiklir.
Jarðskjálftar þeir, sem hér eru taldir allmiklir (stærð 6.0 til 6.9)
valda að jafnaði miklu tjóni á tiltölulega litlu svæði, ef upptök þeirra
eru mjög nærri byggð (sbr. Dalvíkurjarðskjálftann 1934), en ef upp-
tök þeirra eru í meira en 30 km fjarlægð frá næstu byggð, valda þeir
að jafnaði engu tjóni, eða mjög litlu.
Jarðskjálftinn 23. júlí 1929 átti upptök nálægt Kleifarvatni, senni-
lega austan við vatnið, í um 30 km fjarlægð frá Reykjavík. Tjón það,
sem hann olli, var mjög lítið, enda þótt stærð hans væri um 6%, með
öðrum orðum, sá jarðskjálfti var jafnmikill og Dalvikurjarðskjólftinn
1934.