Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1968, Qupperneq 29

Náttúrufræðingurinn - 1968, Qupperneq 29
NÁTTÚ RUFRÆÐIN GU RIN N 21 skelfisk, þar á meðal krækling. Er þá um tvennt að ræða. í fyrsta lagi smitun af völdum iðrasýkla. A henni er einkum hætta ef kræklingurinn hefur verið tekinn úr óhreinum sjó, þar sem gætir frárennslis frá bæjum eða borgum. Smitun á sér þó naumast stað, nema kræklingurinn sé etinn hrár. í öðru lagi eitrun af völdum gonyaulax-eiturs. Eitrið berst í kræklinginn í vissurn tegundum skoruþörunga, sem hann étur, og er þetta einkurn algengt við austur- strönd Norður-Ameríku. Eitrið þolir suðu, svo að litlu máli skiptir, hvort kræklingurinn er etinn hrár eða soðinn. Það eru einkurn Kanadamenn, sem rannsakað hafa skelfiskeitrunina. Er nú full- sannað, að hámark af eitrinu i skelfiskinum við austurströnd Kanada fellur saman við hámark af skoruþörungnum Gonyaulax tama- rensis í sjónum. Árið 1961 var mælt magn af gonyaulax-eitri í krækl- ingi við Bay of Fundy. í byrjun júní var hverfandi lítið af eitri í kræklingnum, aðeins 38 p,g* í 100 g af fiski. í júní tók eitrið að vaxa, en þá var sjávarhiti 7°C við yfirborðið. í fyrri liluta júlí er magnið komið upp í 3.500 /rg/100 g og 24. júlí nær það hámarki 7.200 yug/100 g, en þá var tegundin Gonyaulax tamarensis einnig í há- marki. Yfirborðshiti sjávar var þá 10°C. Um miðjan ágúst er þör- ungurinn horfinn. Eiturmagnið í kræklingnum fór smátt og smátt minnkandi. Síðari hluta ágúst var það enn 940 /rg/100 g. Síðari hluta september 220 og í lok desember 190 /xg/100 g. Það skal tekið fram, að í Bandaríkjunum og Kanada er talið óhætt að nota skelfisk til matar, ef eiturmagn í honum er minna en 400 músaeiningar í 100 g af fiski, en 400 músaeiningar af gonyaulax-eitri eru 64 /xg. Það er því sýnilegt, að kræklingurinn, sem rannsakaður var við Bay of Fundy árið 1961 hefur verið hættulegur til manneldis frá því um miðjan júní og fram yfir næstu áramót. Annars er það vitað, að eitrið í skelfiskinum er mjög misjafnlega mikið eftir stöðum og tíðarfari. Er það auðvitað rnagn þörungsins á skelfiskimiðunum, sem gerir út um það. í Evrópu hefur sjaldan verið getið um eitranir af völdum krækl- ings. Mælt hefur verið gonyaulax-eitur í kræklingi í Oslófirði. Árið 1962 fannst í júní-ágúst talsvert eiturmagn, en alltaf undir 400 me (músaeining) pr. 100 g. Yfirborðshiti þá 15—20°C. Árið 1964 mældist þarna: 4. maí 60 me, 19. maí 600, 28. maí 1600, 4. júní 900, 1 mikrogramm gg = i/iooo mg.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.