Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1968, Qupperneq 36

Náttúrufræðingurinn - 1968, Qupperneq 36
28 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN Bók Sæmundar fylgja tveir uppdrættir, annar af byggðum Vest- ur-Skaftafellssýslu austan Mýrdalssands og óbyggðum upp af þeim fyrir Skaftárelda, hinn af sömu svæðum eftir gosið. Er fyrri upp- drátturinn gagnmerk heimild. Mun fyrsta uppkast að honum lík- lega gert meðan Sæmundur dvaldist í Skálholtsskóla. Segist hann Jiafa borið uppdráttinn undir Finn jónsson Skálholtsbiskup 1771 og hafi ltann gert á honum leiðréttingar, en síðan hafi hann aftur farið um þessi héruð og getað leiðrétt margt. Merkari miklu sem heimild um sjálft gosið er bók Magnúsar Stephensens: Kort Beskrivelse over den nye Vulkans Ildsprudning i Vester-Skaptefields-Syssel paa Island i Aaret 1783, sem út kom í Höfn 1785, 148 bls. ásamt korti og nokkrum teikningum. Magnús var sendur til íslands af dönsku stjórninni, ásamt von Levetzow kammerherra, til að kanna afleiðingar gossins. Lögðu þeir upp frá Höfn 11. okt. 1783 en urðu að liafa vetursetu í Noregi og kornust ekki til íslands fyrr en 16. apríl 1784. Var von Levetzow einkum falið að kanna álirif gossins á þjóðarhag og á byggðirnar, sem verst urðu úti og gera tillögu um það hvað verða rnætti til bjargar, en Magnúsi var falið m. a. að kanna „Lengd, breidd og þykkt (hæð) hraunflóðsins og þá eyðileggingu, sem það hefur valdið, þéttleika og lit hraunsins og livernig breytzt hafi farvegir Skaftár og ann- arra vatnsfalla, sem hraunið stíflaði, og hvort upptök þeirra séu enn hin sömu og áður, hvort vikur sá, sem þeyttist upp í þessu gosi sé sams konar og sá, er gullsmiðir nota til fægingar, og hvort aðrar steintegundir kunni þarna að finnast. Hvort nokkrir hvítir, eða iiðruvísi Jitir, brennisteinskristallar eða „schorl"1) tegundir hafi setzt í holur í hrauninu. Enn fremur: að atliuga yfir livaða svæði vindttr hefur borið ösku úr gosinu, Jiversu þykkt öskulagið er, svo og, ef mögulegt reynist, að athuga sjálfar eldstöðvarnar . . . kanna eðli jarðlaga kringum eldstiiðvarnar, með þartil gerðum með- höfðum bor, og athuga hvort þar séu ekki einhver merki um surt- arbrand eða regluleg steinkolalög." Síðastnefndu rannsóknirnar átti eflaust að framkvæma í því skyni að kanna hvað liafi getað valdið jarðarbrunanum. En Magnús komsi að þeirri niðurstöðu, að ekki hafi verið um jarðarbruna (Jordbrand) að ræða, heldur eldgos (lldsprudning). Yfirleitt virðist hann hafa 1) Scliorl eða Schörl, virðist aðallega notað um túrmalínkristalla í ritum frá þessum tíma, en hvað hér er átt við er ekki gott að vita.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.