Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1972, Side 37

Náttúrufræðingurinn - 1972, Side 37
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 25 þann tíma, sem það tók að byggja upp þessa 200 metra þykku grá- grýtislög. Segja má, að hraunin séu eins alla leið gegnum þennan 200 m þverskurð. Frumsteinar í grágrýtinu eru, eins og sjá má af sniðinu: plagio- klas, pyroxen ólívín og málmur, en auk Jjess koma í ]wí fyrir geisla- steinar (zeolítar), sem myndast hafa í berginu sem útfellingar í liol- um löngu eftir að hraunin runnu. Þeir koma ekki fyrir í eístu, yngstu lögunum. í um 120 m dýpi undir yfirborði tekur að bera á ummyndun í gleri og votta fyrir holufyllingum, ])ó er það mismun- andi mikið og í sumum hraunanna neðan við þetta dýpi sést það ekki. Það er fyrst neðan við 170 m dýpi sem holufyllingar verða almennar og einnig zeolítar. Aðeins ein tegund zeolíta kemur fyrir í þeim sýnishornum, sem ég hef athugað og virðist það vera kabasit (Chabazite). Holurnar eru oft að hálfu fylltar smákristölluðu (mikro- kristalinu) eða dulkristölluðu (kryptokristallínu) efni en zeolitarnir eru ofan á því og í „þaki“ holunnar. Holufyllingarnar hafa ekki verið einangxaðar fyrir neinar sérrannsóknir, en engar sýnilegar breytingar verða á þeim niður til botns í holunni. A 201,15 m dýpi byrjar millilag milli grágrýtislaganna og er það 0,36 m þykkt. Ekki fæ ég betur séð en að þar sé um jökulberg (tillit) að ræða. Bergið þar fyrir neðan er ])ó líkt því, sem fyrir ofan er enda þótt ætla megi að aldursmunur sé töluverður. Segulstefna. Við atlniganir á segulstefnu í berginu kemur í ljós að segulstefn- an er rétt (N) ofan frá og niður á 164 m dýpi en snýst þar við og verður öfug (R) og er, það er séð verður aðeins í einu hrauni. Svo verður segulstefnan aftur rétt niður að jökulbergslaginu en breyt- ist aftur fyrir neðan það og verður öfug (R) og helzt svo til botns í holunni. Talið er að síðasta breyting segulstefnunnar hafi orðið fyrir um 700.000 árum, en það þýðir að grágrýtið allt á þessum stað ofan frá og a. m. k. niður á 164 m dýpi er yngra en þetta og hafa því þessi hraun sennilega runnið á síðasta hlýskeiði jökultímans, en þessi staður er núna um 90 m neðan við núverandi sjávarmál, en botn holunnar um 148 m neðan við það. Jafnframt þessu var mæld eðlisþyngd bergsins og sýnir hún sáralitlar breytingar, en eðlisþyngd bergs er veigamikið atriði í sambandi við ýmsar framkvæmdir svo sem stíflugerð, liafnarframkvæmdir o. fl.

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.