Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1975, Side 35

Náttúrufræðingurinn - 1975, Side 35
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 159 TAFLA3 Kristallar í kísilríkri gjósku. Þunga % H-5 H-4 H-3a** H-3b H-3c H-1 H-47-l H-47-2 Framand steinar* 24.0 — 2.5 2.2 2.2 17.6 - — Plagíóklas 1.42 1.64 3.63 0.03 0.17 4.10 2.09 0.09 Pyroxen 0.06 0.03 0.24 0.02 0.01 0.35 0.02 - Olivín 0.10 0.06 0.51 0.02 0.03 0.56 0.17 — Magnetít 0.13 0.04 0.27 0.02 0.01 0.42 0.41 0.05 Rest 0.04 0.02 0.08 0.01 0.01 0.16 — — Gler 98.25 98.21 95.27 99.90 99.77 94.32 97.31 99.86 *Framandstéinar eru bergbrot úr veggjum gosrásarinnar. Þessi bergbrot eru gjóskunni óviðkomandi og skilin frá áður en efnagreining er framkvæmd. **Merkingin H-3a, b, c, táknar að sýni er tekið neðst (a), úr miðhluta (b) og efst (c) úr sama gjóskulagi, H-3. Heklu sýnir að diffrunin er rofin eftir mislöng goshlé og efnasam- setning gjósku og hrauns er túlkuð í anda diffrunarkenningar sem breytilega framgengin kristalútfelling. Rökrétt afleiðing þessarar skýringar er sú, að í kvikunni sem upp kemur finnist verulegt magn kristalla af mismunandi stærðum, og ennfremur að magn kristalla aukist eftir því sem á líður gosið og neðri hlutar kvikuhólfsins tænrast. Þeir kristallar senr stöðugt hverfa úr efstu lrlutunum hljóta að vera einhversstaðar á leið niður. Samkvæmt kenningunni heldur diffrunin stöðugt áfranr uns kvikuhólfið tæmist í gosi. Þessi spá stangast á við raunveruleikann. Allt efni, gjóska og lrraun, sem úr Heklu kemur er kvika, þar er vart kristal að finna. Tafla 3 sýnir mjög nákvæma mælingu á kristalmagni í Heklu- gjósku frá stórgosunum og fyrstu gjósku úr hraungosinu 1947. 95 hundraðshlutar gjóskunnar er gler, hraðkæld kvika. Tafla 4 sýnir kristalmagn í hraunum frá 1970. Við fyrstu sýn mætti ætla að kristalmagnið aukist ef'tir því sem á líður gosið. Hafa ber í huga, að sýnin eru tekin í sífellt meiri fjarlægð frá gígunum, og því hafa hraunin æ lengri tíma til fremur hægfara kólnunar, enda leitast við að taka glóandi hraunmola. Afgerandi er greinileg aukning

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.