Náttúrufræðingurinn - 1975, Blaðsíða 47

171
NÁTTÚ RU FRÆÐINGURINN
Hólmgeir Björnsson:
Gróðurfarsbreytingar
á framræstum vatnsbotni
Undanfarna þrjá áratugi hefur mikið verið ræst fram af mýrum
til ræktunar túna og bithaga. Hefur þá sums staðar verið hleypt úr
tjörnum og vötnum, sem víða eru á flötum mýraflákum. Verður
þá eftir gróðursnauður vatnsbotninn, sem verður uppspretta mold-
roks í þurrakuldum á vetrum, en grær að nokkru með tímanum
eftir því sem skilyrði leyfa.
Meðal vatna jreirra, sem hafa verið ræst fram, er Vatnshamra-
vatn, sem liggur milli Hvanneyrar og Vatnshamra í Andakíl. Sam-
kvæmt lauslegri mælingu á korti var vatnið 1 km2 að flatarmáli
og hæð þess urn 21 m yfir sjávarmáli. Dýpt vatnsins hefur verið um
1,5—3 m. Vatnsbotninum hallar frá öllum bökkurn inn að miðju.
Vatninu svipar tnn staðhætti til margra annarra vatna í lágsveitum
Borgarfjarðarhéraðs, einkuni vestur um Mýrar.
Vatnið var fyrst ræst fram sumarið 1958 til að auðvelda ræktun
mýranna í kring og bæta þurrkunarstig þess hluta Vatnshamratúns,
sem er á vatnsbakkanum. Var grafinn skurður úr því að suðaustan-
verðu, þar sem það hafði haft afrennsli áður. Að vatninu liggja
að sunnan og vestan mýrar eða flóar, sem nú hafa verið ræstir til
fulls, en að norðan og austan eru klapparholt með mýrarsundum
á milli. í stefnu þessara holta til suðvesturs eru víða hryggir, sem
eru sumpart huldir af mýrinni en standa annars staðar upp úr.
Einn slíkur hryggur nær inn undir vatnsbotninn að suðvestanverðu.
Lenti framlenging skurðsins inn á vatnsbotninn á föstu í jaðri
hryggsins og takmarkaðist framræslan af því. Skurðurinn var dýpk-
aður og lengdur sumarið 1965. Eftir það hverfur vatnið alveg í
þurrkum, en í votviðrum verður stærð þess sennilega meira en
helmingur upphaflegrar stærðar.
Dýpt mósins í vatnsbotninum var könnuð með .3 m löngum teini
nálægt vesturbakkanum sem snýr að Hvanneyri. Engin undir-