Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1991, Síða 13

Náttúrufræðingurinn - 1991, Síða 13
ræddur árekstur, en vera of lítill (Kunk o.fl. 1989, Grieve 1989). Aldur hans samkvæmt aldursákvörðunum er 65,7 ± 1,0 milljón ár, en þvermálið aðeins um 35 km. Nýjastar eru upplýsingar um fyrirbæri við Chicxul- ub í norðurhluta Yucatans (Smit 1991) og fyrirbæri á botni Kólumbíudjúpsins í Karíbahafi austur af Kólumbíu (Hildebrand & Boynton 1990) og eru þar ef til vill komin þau fyrirbæri sem Alvarez o.fl. höfðu í huga í grein sinni (Alvarez o.fl. 1980). Ofangreindum gígum er það sam- eiginlegt að nánasta umhverfi þeirra er mjög hreyft og brotið. Sambreyskja og brotaberg hefur dreifst út frá þeim og í setlögum frá sama tíma á aðliggj- andi svæðum finnast brot af gleri og endurkristölluðu bergi sem telja má að hafi myndast við áreksturinn. Aðr- ir gígar sem stungið hefur verið upp á hafa reynst vera of litlir, of fjarri irid- íumlögunum eða af öðrum aldri (Ganapathy 1983, Kunk o.fl. 1989, Koeberl o.fl. 1990). ÚTDAUÐI I tilgátu Alvarezfeðganna og sam- starfsmanna þeirra fólst, að dauðann í lífríkinu hefði borið mjög brátt að, hvort sem var í sjó eða á landi. I fyrstu reyndist ýmsum erfiðleikum bundið að tengja milli sjávarsets og setlaga á landi og því var alls óvíst að risaeðlurnar og svifþörungarnir hefðu dáið út á nákvæmlega sama tíma. Tengingar, sem byggðar voru á seg- ulskiptum í jarðlögum, bentu til að verulegur munur gæti verið á því, hve- nær eðlurnar og svifið dóu út og var jafnvel talað urn nokkur hundruð þús- und ár í því sambandi. Endurskoðað- ar tengingar, milli sjávarsetlaga og setlaga á landi, hafa hins vegar leitt í ljós að þessar lífverur gætu hafa dáið út á sama tíma. Ennfremur hefur tek- ist að sýna fram á, að sjávarlífverur, sem áður var talið, að hefðu ekki orð- ið fyrir neinum áhrifum við mörk krít- ar og tertíers, sýna í raun a.m.k. að hluta til merki um slíkt. Hins vegar hefur náttúran sjálf lagt stein í götu þeirra „loftsteinsmanna“ með því að hitabeltisjurtir, krókódílar, fuglar og fleiri lífverur sem hefðu átt að verða fyrir umtalsverðum áhrifum „loft- steinsvetrar“ sýna engin merki slíks. Loftsteinstilgátan gengur út frá því að þetta hafi gerst á afar skömmum tíma, en slíkt er venjulega erfitt að meta út frá jarðlögum. Lögin geta hafa orðið fyrir seinni tíma truflun og raski t.d. við það að ormar og önnur þau dýr sem lifa og hrærast í seti smjúga um það og flytja þannig setagnir til og frá og blanda þeim saman. Upplýsingar um slíkt lífrænt rask í heimshöfunum í dag (Officer & Drake 1983 og 1985) gefa til kynna að efstu 11 cm sets séu að einhverju leyti upphrærðir og trufl- aðir, en í samþjöppuðu seti og hörðn- uðu er upphrærða einingin e.t.v. helmingi þynnri. Hafi aðstæður verið svipaðar við mörk krítar og tertíers og nú er, má gera ráð fyrir að upphrærðu einingarnar séu e.t.v. um 5-6 cm. Þessi upphræring hlýtur að dreifa áhrifum af sérhverjum snöggum at- burði sem skráður er í jarðlögunum og deyfa þau almennt. Því hefur verið haldið fram að irid- íumfrávikið sé afmarkað í mjög þunn- um linsum og það er talið styðja til- gátuna um einn geimættaðan atburð sem orsök þess. Því hefur síður verið haldið á loft, að í raun og veru er þetta iridíumfrávik mun dreifðara og t.d er frávikið í danska leirnum finn- anlegt í heilum þykktarmetra sets og kemur það fyrst fram á maastricht- tíma, um 40 cm fyrir neðan mörk krít- ar og tertíers í setinu. Frávikið er einnig sjáanlegt í lögum frá danían- 7
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.