Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1991, Síða 38

Náttúrufræðingurinn - 1991, Síða 38
ingaskipti þegar á fyrsta hausti. Þess- um nýja búningi svipar mjög til vetrar- búnings fullorðinna fugla, svo að yfir- leitt er erfitt að aldursgreina vaðfugla úti í náttúrunni þegar kemur fram á vetur. Hins vegar er hægt að aldurs- greina þá með því að veiða þá og handleika. Ungir vaðfuglar fella ekki flugfjaðrir (væng- og stélfjaðrir) á fyrsta hausti. Þessar fjaðrir eru eldri og slitna fyrr en hjá eldri fuglum þeg- ar líða tekur á veturinn. Mjög slitnar flugfjaðrir á vaðfuglum síðla vetrar og að vorlagi eru sterk vísbending um að fuglarnir séu á fyrsta vetri. Trítlar (Glareolidae) eru undantekning, því að þeir fella allar fjaðrir þegar á fyrsta hausti og er afar erfitt að aldursgreina þá á ytri einkennum þegar komið er fram á vetur. Vaðfuglar sem verpa norðarlega á hnettinum skipta yfir í sumarbúning síðla vetrar eða snemma vors (febrú- ar-apríl) með því að fella bolfjaðrir. Margir þeirra skrýðast fremur áber- andi varpbúningi. Tegundir sem iðka fluglistir um varptímann til að laða að maka eða verja varpsvæði fyrir keppi- nautum eru margar hverjar litskrúð- ugar að neðanverðu. Varpbúningur hjá lóum, mörgum títum, jaðrakan (Limosa limosá) o.fl. tegundum er fyrir vikið verulega frábrugðinn vetr- arbúningi. Seinni hluta sumars er varpbúningur vaðfugla orðinn mjög slitinn og skipta fullorðnu fuglarnir smám saman um allar fjaðrir á tíma- bilinu júlí-október. Sumir vaðfuglar byrja að verpa árs- gamlir og fá fullan varpbúning þegar á fyrsta vori. Aðrar tegundir, einkum hinar stærri, skipta ekki um búning á fyrsta vori eða fá aðeins ófullkominn sumarbúning. TEGUNDATAL Bjúgnefja (Recurvirostra avosetta) Til mjónefaættar (Recurvirostridae) teljast fjórar bjúgnefjutegundir (Recurvirostra spp.) og háleggir (Himantopus spp.), nú taldar þrjár tegundir. Þetta eru allt suðrænir fugl- ar og að miklu leyti bundnir við salt eða ísalt vatn. Bjúgnefjur eru háfættar og auðþekktar á löngu uppsveigðu nefi. Þær hafa sundfit og geta synt og hálfkafað líkt og buslendur. Varpútbreiðsla bjúgnefju er slitrótt í Evrópu, Afríku og Asíu, bæði með ströndum fram og langt frá sjó. Bjúgnefju fækkaði í NV-Evrópu á 19. öld, en hefur fjölgað að nýju á undan- förnum árum. Kjörlendi hennar eru opin, snögglend svæði, aðallega við grunn vötn, sjávarlón og leirur. Hún lifir aðallega á skordýrum, krabba- dýrum (m.a. marflóm og þanglúsum) og burstaormum. Bjúgnefjur eru félagslyndir fuglar og verpa í byggðum (tugir eða fáein hundruð í hverri byggð). Hvert par ver nánasta umhverfi hreiðurs fyrir öðrum bjúgnefjum, svo og fæðuöflun- arsvæði skammt frá hreiðrinu. Bjúgnefja er farfugl í norðurhluta heimkynna sinna. Þó dvelja að jafnaði um 20(X) fuglar á ströndum Norðursjáv- ar, en alls er talið að um 70 þúsund bjúgnefjur hafi vetursetu í V-Evrópu og V-Afríku (Smit & Piersma 1989). Far- tíminn síðsumars er í júlí-september, fyrstu fuglarnir snúa til sumarheim- kynna þegar um mánaðamót febrúar- mars, en flestir þó ekki fyrr en í apríl. Ein bjúgnefja hefur sést með vissu hér á landi, um fartíma að vori, og nokkrar líkur eru á að ein hafi náðst á íslandi á síðustu öld. 1. Búðareyri í Reyðarfirði, S-Múl, 3t. mars 1954 (RM2909). Magnús Guðmundsson. Náðist aðframkominn og drapst í haldi dag- inn eftir. Finnur Guðmundsson (1957). 32
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.