Fréttablaðið - 15.05.2009, Qupperneq 20

20 15. maí 2009 FÖSTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRI: Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Emilía Örlygsdóttir emilia@frettabladid.is
og Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf.
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal jk@frettabladid.is og Þorsteinn Pálsson thorsteinn@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI:
Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
SPOTTIÐ
UMRÆÐAN
Gunnar Tómasson skrifar um
efnahagsmál
Í minnisblaði viðskiptaráðherra – Endur-reisn fjármálakerfisins - sýn viðskipta-
ráðherra á verkefnin framundan – dags. 5.
maí segir svo í 1. lið:
„Í ákvörðunum Fjármálaeftirlitsins frá
því í október 2008 var kveðið á um að til-
teknar eignir og skuldir færðust yfir frá
gömlu bönkunum yfir í þá nýju. Í kjölfarið gerði
Fjármálaeftirlitið samning við Deloitte LLP um
að meta þær eignir og skuldir sem færðust á milli.
Einnig gerði eftirlitið samning við alþjóða ráðgjafa-
fyrirtækið, Oliver Wyman, til þess að hafa tilsjón
með mati á eignunum. Fjármálaeftirlitið fól Deloitte
LLP að byggja mat sitt á hugtakinu gangvirði, en
skilgreining þess gerir ráð fyrir að nýju bankarnir
haldi áfram starfsemi sem fullfjármagnaðir íslensk-
ir bankar á innanlandsmarkaði og þurfi hvorki að
losa eignir (eða gera upp skuldbindingar) í bráð né
með nauðungarsölu. Niðurstöður matsins liggja nú
fyrir og er nú verið að kynna þær hagsmunaaðilum í
samræmi við stefnu þar að lútandi.“
Gangvirði („fair value“ á ensku) vísar til sölu-
verðs eigna við ríkjandi markaðsaðstæður án tillits
til upphaflegs kaupverðs eða nafnverðs, t.d. reynd-
ist gangvirði eigna Glitnis í Noregi sl. október vera
10% af kaupverði 2004 og brezkur fjármálamaður
bauð 5% í áhvílandi skuldir á eignum Baugs í Bret-
landi á sama tíma. Þegar bankar fara á hliðina fara
eignir þeirra á brunaútsölu, sbr. yfirtöku Bank of
America á skuldum og eignum Merrill Lynch &
Co. um síðustu áramót á 12% af gangvirði hluta-
bréfa fyrirtækisins í janúar 2007. Markað-
urinn er harður húsbóndi eins og skuldsett
heimili landsins sannreyna um leið og stjórn-
völd bjóða þeim aðstoð í skötulíki. Hins vegar
hafa íslenzk stjórnvöld slegið skjaldborg um
hagsmuni erlendra og innlendra kröfuhafa
á Gömlu bankana sbr. þær vinnureglur sem
Fjármálaeftirlitið setti Deloitte LLP við mat á
eignum þeirra og eiga ekkert skylt við gang-
virði í merkingu þess hugtaks við ráðstöfun
eigna gjaldþrota banka.
Höfuðstóll og skilmálar húsnæðislána
Gömlu bankanna eru ótvírætt umfram greiðslugetu
fjölda lántakenda. Það væri því glapræði fyrir Nýju
bankana að yfirtaka slík lán skv. mati Deloitte LLP
sem byggir á öðrum forsendum. Vandi stjórnvalda
verður einfaldlega ekki umflúinn: skjaldborg verður
ekki slegin samtímis um hagsmuni heimila landsins
og kröfuhafa Gömlu bankanna. Hið sama er upp á
teningnum varðandi skuldir sjávarútvegsfyrirtækja:
Nýju bankarnir myndu verða nánast óstarfhæfir til
langframa við yfirtöku skuldanna á margföldu gang-
virði.
Mat á eignum Gömlu bankanna samkvæmt þeirri
aðferðafræði sem Fjármálaeftirlitið fyrirskipaði
myndi ofmeta eignir þeirra til hagsbóta fyrir
erlenda og innlenda kröfuhafa um e.t.v. hundruð
milljarða miðað við eignamat samkvæmt „fair
value“ aðferðafræðinni. Leiðrétting á mistökum
Fjármálaeftirlitsins og endurmat eigna Gömlu bank-
anna í samræmi við viljayfirlýsingu stjórnvalda
til AGS myndi skapa samsvarandi svigrúm til að
aðlaga greiðslubyrði heimila landsins af skuldum við
bankakerfið að greiðslugetu þeirra.
Höfundur er hagfræðingur.
Eignamat gömlu bankanna
GUNNAR
TÓMASSON
34%
74%
Fr
ét
ta
bl
að
ið
M
or
gu
nb
la
ði
ð
Meðallestur á tölublað, höfuðborgarsvæðið, 18-49 ára. Könnun Capacent í febrúar 2009 – apríl 2009.
Fréttablaðið er með 117% meiri lestur en Morgunblaðið
Allt sem þú þarft...
Þetta er mitt sæti!
Sigmundur Davíð Gunnlaugsson,
formaður Framsóknarflokksins, er
vissulega ósáttur við það að þurfa
hugsanlega að sjá á eftir þingflokks-
herberginu til Vinstri grænna. Sjálfur
á hann ekki margar minningar þaðan
en hins vegar hefur flokkurinn
verið lengi með herbergið og því
hefur skapast löng hefð fyrir
því að flokkurinn sitji þarna
inni. Sjálfstæðismenn geta
örugglega hugsað sér gott til
glóðarinnar ef þessi málflutn-
ingur Sigmundar er að gera
sig. Það er til dæmis
löng hefð fyrir því
að Sjálfstæðismenn
hafi fleiri en sextán
þingmenn.
Hvað gera eyjarskeggjar í
klandri?
Steingrímur J. Sigfússon reynir
eftir fremsta megni að tala kjark
í landann nú þegar svo illa árar.
Sagði hann í ræðu á fundi Samtaka
fjármálafyrirtækja í gær að hann
vonaðist til að Íslendingar ynnu sig úr
þessum vanda rétt eins og Eyjamenn
gerðu eftir gosið. Minnti hann á að
þeir fóru til baka og skófu öskuna af
húsþökunum og hófust handa við
enduruppbyggingu. En ekki þó allir
því íbúar þar voru rúmlega 5.300
fyrir gosið 1973. Síðan þá hafa
þeir aldrei komist yfir
fimm þúsund. Það er
hætt við að einhverjir
fari af eyjunni að
þessu sinni líka.
Sætir tíðindum hjá Ömma
Ástarljóð prýða nú verslunarglugga
á Laugaveginum. Bréfin fengust við
söfnun á ástarbréfum og ástarjátn-
ingum. Sunna Dís Másdóttir, meist-
aranemi í hagnýtri menningarmiðlun
við Háskóla Íslands, stendur fyrir
henni í samvinnu við Landsbóka-
safnið. Ákaflega sætt myndu flestir
segja. Því má hún prísa sig sæla að
Ögmundur Jónasson er ekki
kominn lengra í fyrirætlunum
sínum. Hann vill koma skikki
á tannhirðu barnanna, ætlar
að leggja á sykurskatt og
þykir það tíðindum
sæta.
jse@frettabladid.isF
lest bendir til þess að tilveran verði beisk á ýmsa lund á
næstu misserum. Þar á meðal í orðsins fyllstu merkingu,
því verð á sykri stefnir hratt upp á við. Vegna uppskeru-
brests á Indlandi hefur heimsmarkaðsverð á sykri hækk-
að um fimmtíu prósent á nokkrum mánuðum og hefur
fyrir vikið ekki verið hærra í þrjú ár. Þessu til viðbótar boðar
Ögmundur Jónasson heilbrigðisráðherra sérstakan sykurskatt
sem hann ætlar að leggja fyrir ríkisstjórnina í dag. Er skatturinn
hugsaður sem liður í að bæta tannheilsu barna og unglinga.
Nú er hreint ekkert athugavert við að sælgætisgrísir landsins
horfi fram á magra tíma. Hitt er annað mál að það er örugglega
tálsýn að sykurskattur hafi eitthvað með tannheilsu ungmenna að
gera þegar upp er staðið. Þar hafa aðrir þættir mun meiri áhrif.
Staðreyndin er sú að upp úr 1990 hafði tekist með þrotlausu for-
varnarstarfi að stórbæta tannheilsu yngstu kynslóða Íslendinga.
Var hún orðin um það bil jafn góð og jafnaldra þeirra á hinum
Norðurlöndunum. Um miðjan síðasta áratug ákvað hins vegar
þáverandi ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks
að norræna heilbrigðismódelið í tannverndarmálum dygði ekki
hér og ákvað að hætta að endurgreiða tannlæknakostnað barna
að fullu.
Afleiðingarnar létu ekki á sér standa. Íslenskir krakkar eru nú
með tvisvar sinnum fleiri skemmdar tennur en jafnaldrar þeirra
í Svíþjóð. Er það arfleifð kerfisbreytingar Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks á sínum tíma.
Það er verðugt verkefni að koma skikk á tannheilsu barna og
mikið gleðiefni að kominn sé í heilbrigðisráðuneytið ráðherra
sem hefur það að hjartans máli. Ekki fer á milli mála að framlag
hins opinbera er þar mikilvægt.
Hugmynd Ögmundar um sykurskattinn er hins vegar dæmi um
að ákafinn hafi borið hann ofurliði. Íslendingar hafa lengi verið
í efstu deild í heiminum í gosdrykkjaþambi, og hefur þó skattur
aldrei verið lágur á þeim veigum. Þambið er miklu frekar einn af
þjóðarósiðum okkar, líkt og að geta helst ekki farið á milli húsa
nema akandi í einkabíl.
Í viðtali við Ríkisútvarpið í gær taldi heilbrigðisráðherra upp
þá sem hann vill að samhæfi krafta sína í baráttunni við tann-
skemmdir barna. „Hér þurfa að koma að heilbrigðisyfirvöld,
skólarnir og sveitarfélögin,“ sagði hann og gleymdi allra mikil-
vægasta hópnum; foreldrunum.
Auðvitað stendur það fyrst og fremst upp á foreldra að halda
börnum sínum frá of miklum sætindum og að passa upp á að þau
bursti í sér tennurnar. Það eru líka foreldrar þessa lands sem
þurfa að taka upp betri siði í innkaupum á til dæmis drykkjar-
vörum fyrir heimilin.
En því miður vitum við einnig að ekki ráða allir foreldrar við
hlutverk sitt. „Foreldrar sem ekki sinna börnunum teljast með
mestu erfiðleikum sem börn eiga við að stríða í Svíþjóð,“ sagði
Lena Nyberg, umboðsmaður sænskra barna, í merkilegu erindi
í Norræna húsinu fyrir tveimur árum.
Þessi hópur barna þarf aukna hjálp frá þeim sem Ögmundur
taldi upp. Skattur á sykur skiptir hann engu máli.
Tímabær tiltekt í tannheilsumálum barna:
Skattar og foreldrar
JÓN KALDAL SKRIFAR