Samvinnan - 01.06.1950, Síða 27

CRIPPS
skoðar stjórnmál sem
þjónustu
SVIPIR SAMTÍÐARMANNA:
STÓRHÝSI brezka fjármálaráðuneytisins
við Whitehall í London, er byggt úr
gráum og drungalegum steini. En þegar sól-
in skín á suðurhliðina, lifnar hið aldna hús
og verður í senn virðulegt og hlýlegt. Við
glugga þessarar suðurliliðar er stórt skrifborð
í snoturri og smekklega búinni skrifstofu.
Borðið er þakið skjölum, en samt ber það
ekki merki óreiðu. Frá skrifborðinu er góð
útsýn til þinghallarinnar og Westminster Ab
bey. Fer vel á því, að þessar tvær stofnanir
séu eins og mynd í ramma, út um gluggann
að sjá, því að við þetta skrifborð situr Sir
Richard Stafford Cripps, fjármála- og efna-
hagsmálaráðherra Stóra-Bretlands. Hugmynd-
ir hans um líf mannsins hafa jafnan verið
tengdar þeim hugsjónum, sem bundnar eru
þessum tveim stofnunum: Þjónusta við larid
sitt og drottin sinn.
SIR STAFFORD er í senn umdeildasti og
valdamesti persónuleikinn á stjórnmála-
sviði Bretlands eftir styrjöldina. Skoðanir
manna um hann og störf hans — sem snerta
líf og hag hvers borgara í landinu — eru afar
skiptar. Margir telja hann hálfgerðan mein-
lætamann, sem finni fróun í því að gera líf
annarra eins súrt og sitt eigið. Blöð íhalds-
flokksins kalla hann hættulega róttækan og
telja að liann muni eiga eftir að leggja efna-
hag landsins í rúst. Margir af hinum róttæku
skoðanabræðrum hans eru og tortryggnir í
hans garð. Þeir telja hárin aðeins róttækan
hugsjónamann, sem í hjarta sínu fylgi enn
hinum gömlu, rótgrónu hefðarfjölskyldum
landsins — en hann er vaxinn upp úr einni
þeirra — og milljónafyrirtækjunum, sem
greiddu honum konungleg laun á fyrirstríðs-
árunum, er hann var lögfræðilegur ráðunaut-
ur þeirra. En afstaða almennings, að svo
miklu leyti, sem um slíka heildarafstöðu er
að ræða, virðist vera hálfundrandi aðdáun.
Jafnvel stjórnarandstöðublöðin, sem hella úr
skálum reiði sinnar yfir hann flesta daga
vikunnar, geta þó ekki látið vera að dást að
honum annað slagið. Þegar Sir Stafford hvarf
heim frá sendiherrastarfinu í Moskvu árið
1942, taldi Gallup-stofnunin, að vinsældir
hans væru jafnvel meiri en Churchills. Brezk-
ur almenningur virtist þeirrar skoðunar, að
hann liefði, meira en nokkur annar, unnið
að því að fá Rússland í styrjöldina með
Bandamönnum. En hverjar skoðanir, sem
menn hafa á Sir Stafford og störfum hans, og
hvort sem menn eru honurn sammála eða
ekki, játa flestir, að líf hans og starf sé ljós
vitnisburður um mann, sem trúir örugglega
á réttlæti og vísdóm sinna eigin verka, hvern-
ig svo sem aðstaða hefur verið, er liann ákvað
að framkvæma þau. Ef til vill má bezt lýsa
fjármálaráðherranum þannig, að hann sé
mjög óvenjulegur maður, sem er að reyna að
gera þessa öld að tímabili hins venjulega
manns. Hann telur það augljóslega skyldu
ríkisstjórna, að bera ábyrgð á heilsu og ham-
ingju allra þegnanna, og hann telur þegn-
ana eiga heimtingu á því að ríkið taki þessa
ábyrgð á sínar herðar.
ESSI ídealismi Cripps og hin föðurlega
umhyggja hans fyrir þegnum Jjjóðfélags-
ins komu skýrt í ljós fyrir mörgum árurn.
Lítil saga úr heimabyggð hans sýnir það. í
nágrenni óðalsseturs hans að Cotswold er
sveitaþorpið Filkins. Sir Stafford gaf þessu
Jtorpi af örlæti sínu — og miklum auði — fé-
lagsheimili, elliheimili, leikvöll og sundlaug.
Lof Jjorpsbúa á örlæti hans var mikið. „Þessa
hluti á sérhvert byggðarlag að eiga,“ sagði
Sir Stafford, er hann svaraði hólræðunum.
„Þið ættuð ekki að þurfa að þakka neinum
fyrir J)á.“ Ekki er Ijóst, hversu skjótt eða með
hverjum ráðum Sir Stafford hyggst fram-
kvæma hugsjón sína um góða daga fyrir alla.
Hann vill augsýnilega umráð ríkisvaldsins á
stóriðnaðinum og hann vill skipulagðan rík-
isbúskap. Enginn sanntrúaður sósíalisti mun
liggja honum á hálsi fyrir Jrað. En hin mikla
Jrekking hans á lögmálum verzlunar og fram-
leiðslu hefur leitt til þess, að honum er ekki
eins brátt og sumum samstarfsmönnum hans,
enda Jjótt flestum íhaldsmönnum Jtyki hrað-
inn allt of mikill. A tímum þeirra Baldwins
og Chamberlains hvatti hann mjög til „sam-
fylkingar" allra vinstri afla, komnuinista þai
með. En Jjrátt fyrir Jietta hafa óvinir hans
aldrei getað brigslað lionum um að reyna að
koma málum sínum fram öðruvísi en með
Jjví að vinna jjeim fylgi opinberlega og í
frjálsum kosningum. Hann er þróunarmaður
en ekki byltingarmaður, sem er Jjó raunar
ekki annað né meira en ætlast má til af sér-
hverjum Englending, Jjví að enda þótt hann
sé einlægur talsmaður aukins alþjóðasam-
starfs, er liann samt fullviss um, að brezka
Jjjóðin og brezku eyjarnar hafi miklu og sér-
stöku hlutverki að gegna í veröldinni.
T RÆÐU og riti nú hin síðari ár hefir Sir
-*- Stafford lagt megináherzlu á eitt atriði:
Efnahagslegir örðugleikar Bretlands eftir
stríðið þurfa að læknast, en það má ekki
verða á kostnað þeirra félagslegu framfara,
sen; orðið hafa á síðustu 4—5 árum. Eða eins
og einn íhaldsjjingmaður orðaði það: „Ef
England sekkur í Jjessu efnahagsstriði, Jjá er
Cripps a. m. k. ákveðinn í því, að það skuli
hverfa í sæ með glitrandi falskar tennur og
tíguleg fölsk skegg við hún,“ og átti Jjar við
brezku almannatryggingalögin, sem verið
hafa skotmark stjórnarandstæðinga. Næstu
mánuðir munu skera úr um Jjað, hvers konar
endurreisn það er, sem Sir Stafford sér fyrir
Jjjóð sxna. Og Jjað form endurreisnar efna-
liagsmálanna verður að verulegu leyti lagað
eftir hans eigin hugsjónum. Og vissulega mun
hann ekki skorast undan því að standa eða
falla með sínum eigin verkum. Hér er ekki
maður, sem er í vafa um sína eigin vizku.
VINSÆLDIR fjármálaráðherrans heima
fyrir eru óstöðugar og hækka og lækka
eins og vísir á barómeter, eftir því, hver áhrif
stjórnarathafnir hans hafa á líf og afkoniu
borgaranna. En Sir Stafíord lætur Jjann veð-
urvísi ekki á sig fá. Hann sinnir starfi sínu
af nákvæmni og alúð, eins og öllum störfum,
sem hann hefur haft með höndum, allt frá
því að hann var í föðurgarði heima á óðals-
setrinu Parmoor. Tilhneiging hans til þess
að gefa systkinum sínum góð ráð — og sú
ætlun hans, að alltaf sé farið eftir þeim —
hafa orðið til þess að allir fjölskyldumeðlim-
irnir kalla hann „pabba". En þessu góðlát-
lega gamni er ekki ætlað að dylja þann sann-
leika, að Sir Stafford er framúrskarandi dug-
legur maður við störf sín og hann situr leng-
ur við skrifborð sitt en flestir eða allir sam-
starfsmenn hans. Hann er hinn mesti reglu-
maður í öllum lifaðarháttum, lifir einföldu
og óbrotnu lífi, Jjrátt fyrir mikil auðæfi. —
Hann liefur Jjjáðst af magasjúkdómi síðan
1918, og viðurværi hans hefur síðan verið
einfalt og óbrotið, nær því eingöngu græn-
meti og ávextir. Hann er áhangandi kenn-
inga Matthíasar Alexander um líkamsmenn-
ingu, en aðalinntak þeirra kenninga er, að
menn eigi að ganga með beinan hrygg og
sitja uppréttir, í stað [jess að hengslast áfram
eða liggja letilega á mjúkum hægindastólum.
Hið beina bak — þrátt fyrir 60 ár — og hið
(Framhald á bls. 28)
27