Samvinnan - 01.05.1953, Side 4

Islenzka bókasafnið í Cornell
Ævintýrið um Ameríkumanninn, sem gaf íslendingum sjötta hluta
eigna sinna, safnaði íslenzkum bókum, en vildi ekki handritin!
Við hlið Menntaskólahússins í
hjarta Reykjavíkur er minna hús,
hvítmálað, sem bæjarbúar veita
sjaldan athygli. Hús þetta heitir
Iþaka og er þar geymt bókasafn skól-
ans. Ætla mætti, að húsið drægi nafn
beint af hinni forngrísku söguborg, en
svo er þó ekki, heldur heitir það eft-
ir lítilli borg vestur í Ameríku. Mikil
og ævintýraleg saga tengir þessa tvo
staði saman, en í stuttu máli verður
samband þeirra skýrt á þann hátt, að
á báðum stöðum eru bækur, sem gefn-
ar voru af sama manni, ameríska
prófessornum Willard Fiske. Þeim
manni ættu Islendingar ekki að
gleyma — fyrir margra hluta sakir.
íþaka hin vestri stendur alllangt
inni í New York ríki, við endann á
Cayugavatni, og er þar annáluð nátt-
úrufegurð. Þar er Cornell háskólinn,
sem er víðfræg menntastofnun, og á
hann mikið bókasafn. Hluti af því
safni gengur undir nafninu „Fiske
Icelandic Collection“ og er það
stærsta safn íslenzkra bóka utan Evr-
ópu. Þar hefur í tæplega hálfa öld
setið íslenzkur fræðimaður, hugsað
um safnið og gefið út ritgerðir um ís-
lenzk fræði. Það sæti skipaði lengst
Halldór prófessor Hermannsson og
gerði hann Cornell með starfi sínu og
umhyggju um bókasafnið að einu
merkasta setri íslenzkra mennta utan
Norðurlanda.
Halldór Hermannsson lét af starfi
sínu 1948 og hafði þá gegnt því yfir
40 ár. Tók við af honum Kristjdn
Karlsson, sonur Karls Kristjánssonar
alþingismanns, og gegndi starfinu til
síðastliðins sumars, er Jóhann Hann-
esson, magister tók við því. Jóhann er
Siglfirðingur, sem stundaði nám í
Menntaskóla Akureyrar og síðar í
háskólanum í Berkley í Kaliforníu.
Hann kenndi um skeið við Háskóla
Islands, og er nú að vinna að dokt-
orsritgerð sinni.
I Fiskesafni eru nú um 25.000 bindi
íslenzkra bóka og rita, eða bóka um
íslenzk efni. Þegar Fiske gaf Cornell
safn sitt, sem þá mun hafa verið 8.000
bindi, gaf hann einnig allmikla fjár-
upphæð til þess að standa straum af
bókakaupum og launum bókavarðar,
sem tiltekið er í skilyrðum Fiskes fyr-
ir gjöfinni, að skuli ávallt vera inn-
fæddur íslendingur, er lokið hafi
stúdentsprófi á Islandi. Bókavörður-
inn sér einnig um útgáfu á riti til
kynningar íslandi og íslenzkum fræð-
um, og er það Islandica, sem Halldór
hefur fyrir löngu gert víðfrægt.
SAGAN AF WILLARD FISKE.
Saga þessa merka, íslenzka bóka-
safns og þess menntaseturs, er risið
hefur um það, er löng og ævintýra-
leg. Hún hefst árið 1831 með fæð-
ingu Daniel Willard Fiske í Ellisborg
í New York ríki í Bandaríkjunum.
Fiske var bláfátækur, en af bók-
hneigðu fólki kominn, og var sagður
læs þriggja ára, en átta ára las hann
fregnir af forsetakosningunum 1840
fyrir nágranna sína. Fiske komst í
skóla, en hætti við háskólanám á átj-
ánda ári til þess að fara til Norður-
landa og nema þar norræn mál. Hann
átti ekki fyrir fargjaldinu vfir hafið,
og réði sig sem léttadreng á skip til
4