Samvinnan - 01.06.1956, Blaðsíða 2

{
Útgefandi: Samband íslenzkra
samvinnufélaga.
Ritstjóri: Benedikt Gröndal.
Ritstjórn og afgreiðsla í
Sambandshúsinu, Reykjavík.
Ritstjórnarsími 7080.
Kemur út mánaðarlega.
Verð árgangsins kr. 50.00.
Verð í lausasölu 5 kr.
Prentsmiðjan Edda.
Efni:
Samvinnufélögin og jafnvæg-
ið í byggð landsins ...... 4
Ferðalög íslendinga erlendis,
eftir Ásbjörn Magnússon,
forstjóra ................ 4
Glóðafeykir, félagstíðindi Kf.
Skagfirðinga .............. 8
Heimsókn í vefstofu Karó-
línu Guðmundsdóttur .... 9
Gerið landsmót samvinnu-
manna að Bifröst sem glæsi-
legast ................... 10
Vertu sæll, herra gentlemað-
ur, smásaga eftir Stefán M.
Gunnarsson ................11
Kaupfélag Súgfirðinga, Súg-
andafirði................. 13
Ávarp til Kaupfélags Eyfirð-
inga við sjötugsafmæli þess
1950 ..................... 14
Upphaf Skálholtsstóls, eftir
Sigurbjörn Einarsson, próf. 15
Geðvonzkuhjal um málspjöll
og nútíma skáldskap, eftir
Sigurð Jónsson frá Brún . . 18
Gullið í Draugadal, fram-
haldssagan, sögulok ...... 21
Sumartízkan 1956 ......... 23
Fréttir frá Gefjuni........29
JÚNÍ 1956
L. árgangur 6.
2
GREININA IJM ferðalög íslendinga
erlendis skrifaði Ásbjörn Magnússon,
framkvæmdastjóri ferðaskrifstofunn-
ar Orlof. Ásbjörn telur hverjum manni
nauðsynlegt að kynnast landi sínu, en
engu að síður telur hann nauðsynlegt
að bregða sér yfir pollinn og sjá sig
um meðal erlendra þjóða og kynnast
háttum þeirra. í fyrsta lagi skapast á
því ríkari skilningur þjóða í milli. í
öðru lagi víkka menn sinn eigin sjón-
deildarhring og sjá eitt og annað, sem
þeir geta hagnýtt sér heima fyrir. í
þriðja lagi er það sérlega lærdómsríkt
fyrir íslendinga að ferðast erlendis.
Aldrei sjá menn betur þá óviðjafnan-
fegurð, litadýrð og tign, sem ísland býr
yfir, en einmitt þegar þeir koma heim
frá útlöndum.
ÞAÐ MÁ ÞVÍ telja líklegt, að þeir,
sem hafa ferðazt erlendis, kunni betur
að meta land sitt, og það er mjög æski-
legt fyrir þá, sem í landinu búa. Það
sem mesta athygli vekur erlendis í
augum íslendings, eru mannvirki, forn
og ný. Á íslandi er það fyrst og fremst
náttúra landsins í öllum sínum óend-
anlega margbreytileik, sem verður
minnisstæðust og engin mannvirki
jafnast til hálfs við þá fegurð.
KAUPFÉLAG SKAFTFELLINGA hélt
hátíðlegt 50 ára afmæli sitt þann 13.
júní s.l., með veglegu hófi að Kirkju-
bæj arklaustri. í Skaftafellssýslu hafa
náttúruöflin gert lífsbaráttuna sérlega
harða, svo að ástæða er til að fagna
því, sem þar hefur gerzt til bóta fyrir
atbeina samvinnustefnunnar. — Sögu
Kaupfél. Skaftfellinga verður minnzt
í Samvinnunni seinna í sumar.
EYFIRÐINGAR MINNTUST í vor
sjötugsafmælis KEA með glæsibrag
eins og þeirra var von og vísa. Allt frá
því er Hallgrímur Kristinsson endur-
skipulagði kaupfélagið 1906, hefur
KEA verið öndvegisfyrirtæki íslenzku
samvinnuhreyfingarinnar. Þar hafa
valizt til forustu dugandi menn, sem
síðar haaf verið valdir til að veita
Samb. ísl. samvinnufélaga forstöðu.
En undir félagsfólkinu er samt mest
komið. Það er sá afgerandi hlutur, sem
mestu máli skiptir.
ÞAÐ VAR ÞANN 19. júní 1886, að
nokkrir bændur komu saman á höfuð-
bólinu Grund í Eyjafirði. Þar hófst
vísirinn að því, sem nú er orðið Kaup-
félag Eyfirðinga. Félagið starfaði fyrst
sem pöntunarfélag, en Hallgrímur
Kristinsson tók upp enska skipulagið
1906, en það var að hafa verðlag kaup-
manna og endurgreiða tekjuafgang.
Þetta skipulag tóku svo kaupfélögin
upp hvert á fætur öðru.
NÚ VELTI Kaupfélag Eyfirðinga
180 milljónum á síðast liðnu ári og
skilaði félagsmeðlimum sínum 1.3
milljónum króna. í vinnulaun greiddi
félagið nær 22 milljónir á einu ári. í
byggðunum við Eyjafjörð hafa þessi
samtök verið haldgóð stoð í lífsbarátt-
unni. Ekki sízt á Akureyri væri nú
öðruvísi umhorfs án samvinnusamtak-
anna. Félagsmenn KEA eru nú 4950.
Þótt stjórn félagsins gerði dagamun
með þessu samkvæmi í tilefni af sjö-
tugsafmæli félagsins, hefur hún samt
ákveðið að bíða með öll meiriháttar
hátíðahöld þar til félagið verður 75
ára. Kaupfélagsstj óri KEA er Jakob
Frímannsson og hefur hann verið það
um tíu ára skeið.
FJÖLDI MANNS hefur nú tilkynnt
þátttöku í landsmóti samvinnumanna
að Bifröst um verzlunarmannahelg-
ina. Allt hefur verið vandlega undir-
búið, en eins og oft áður: Mikið er
undir veðrinu komið. íslendingar hafa
lengi verið veðráttunni háðir og veðr-
áttan óstöðug, eins og allir þekkja.
Hér er um að ræða merka nýjung, sem
án efa á eftir að efla félagsþroska og
samheldni samvinnumanna.
FORSÍÐUMYNDINA tók Þorsteinn
Jósepsson. Myndina með smásögunni
teiknaði Halldór Pétursson. f þessu
hefti er að finna grein um upphaf
Skálholtsstóls, eftir prófessor Sigur-
björn Einarsson. í byrjun júlímánað-
ar verður hátíðlegt haldið 900 ára af-
mæli þessa merkasta kirkjuseturs á
íslandi. Skálholtsstaður hefur nú ver-
ið reistur nokkuð úr því kaldakoli,
sem frægt er orðið að endemum. Allt
er þó í rauninni óráðið um framtíð
staðarins, en gott er að geta kinn-
roðalaust sýnt gestum þennan fyrr-
verandi höfuðstað fslands. Prófessor
Sigurbjörn hefur verið einlægur bar-
áttumaður fyrir endurreisn Skálholts-
staðar og þar hefur hann unnið starf,
sem verðskuldar þakklæti.
GREININ UM þing 0g kosningar,
sem birtist í síðasta blaði Samvinn-
unnar hefur fengið mjög góðan róm,
en samkvæmt glöggum mönnum er
þar tvennt, sem missagzt hefur: Það
mun vera árið 1904, að fyrst er kosið
skriflega, en í greinnini var talið, að
munnleg kosning hefði verið í síðasta
sinn 1908. Þá mun Jón Pálmason hafa
komið á þing 1933 en ekki 1934. Leið-
réttist þetta hér með.