Samvinnan - 01.10.1957, Page 22

Rússneski skákmeistarinn
Aljechin
Á síðastliðnu ári var boðað til
mikils skákþings austur í Moskvu.
Komu þar saman stórmeistarar og
meistarar víðsvegar að úr heiminum
til að minnast þess með drengilegri
keppni, að tíu ár voru liðin frá and-
láti eins glæsilegasta skáksnillings,
sem sögur fara af, Rússans Alexanders
Aljechins.
Aljechin fæddist í Moskvu árið
1892 og var af rússneskri aðalsætt.
Sjö ára gamall lærði hann manngang-
inn, og aðeins seytján ára að aldri
varð hann skákmeistari Rússlands.
Sinn fyrsta sigur á alþjóðlegum
vettvangi vann Aljechin á skákmóti í
Stokkhólmi árið 1912, þar sem hann
hreppti efsta sætið. Tveimur árum
síðar varð hann þriðji á geisimiklu,
alþjóðlegu skákmóti í Moskvu, þar
sem þáverandi heimsmeistari, skák-
jöfurinn Emanuel Lasker varð efstur
og annar Kúbumaðurinn Capablanca,
sem síðar varð heimsmeistari (eftir
Lasker).
Með þeim árangri sínum vann Al-
jechin sér heimsfrægð, aðeins rúmlega
tvítugur að aldri.
Aljechin barðist í fyrri heimsstyrj-
öldinni, en eftir nóvemberbyltinguna
flýði hann land og átti síðan aldrei
afturkvæmt til föðurlands síns.
Þjóðsaga hermir, að háttsettur
rússneskur kommúnistaforingi hafi
aðstoðað hann við að sleppa úr fang-
elsi, sökum hinna sérstæðu hæfileika
hans.
Á næstu árum tók Aljechin þátt í
fjölda skákmóta og skákþinga víðs-
vegar um heim og jókst hróður hans
hröðum skrefum, og 1927 háði hann
svo einvígi við þáverandi heimsmeist-
ara J. R. Capablanca, sem áður var
nefndur.
Capablanca var á þeim árum tal-
inn hartnær ósigrandi skákmaður, og
því mátti helzt jafna til fátíðra og
furðulegra náttúrufyrirbæra, ef það
Eftir Svein Kristinsson
kom fyrir, að hann tapaði skák. Spár
manna fyrir einvígið hnigu líka allar
í þá átt, að Capablanca ætti sigur
vísan.
Sú varð þó eigi raunin. I einu harð-
vítugasta einvígi, sem háð hefur verið
á skákborði og alls taldi 34 skákir,
tókst Aljechin að svipta heimsmeist-
arann titlinum.
Af þessum 34 skákum vann Al-
jechin þó einungis 6, tapaði 3, en 25
urðu jafntefli, og sýmr það, hversu
baráttan var raunverulega jöfn, þótt
stálvilji og hugkvæmni Aljechins riðu
að lokum baggamuninn.
Á árunum kringum 1930 bar Al-
jechin svo af þeim andstæðingum sín-
um, er þá stóðu í eldlínunni, að það
var eigi óalgengt, að hann hefði
marga vinninga fram yfir skæðustu
keppinautana á skákmótum. En það
var líka hápunkturinn, og brátt tók
að halla undan fæti fyrir þessum
Rússneski skákmeistarinn Alexander Aljechin.
Alexander
landflótta afreksmanni. Hann lifði
ekki sem reglusömustu lífi og dýrk-
aði oft Bakkus meir en góðu hófi
gegndi. I kjölfar snillingsins gengu
ungir, upprennandi skákmenn, er
sóttu fast að æðsta tignarmerki
lærimeistara þeirra. Þess var líka
skammt að bíða að klukkan glymdi,
því að 1935 tapaði Aljechin heims-
meistaratitlinum fyrir Hollendingn-
um Max Euwe. Hlaut Euwe 1 vinn-
ing yfir í 30 skáka einvígi.
Urslit þessi, sem komu flestum á
óvart, þóttu fyrirboði þess, að sól Al-
jechins væri að hníga til viðar og hann
ætti sér ekki afturkvæmt í æðsta tign-
arsæti skáklistarinnar. En ný sýndi Al-
jechin jafnvel betur en nokkru sinni
fyrr sinn sterka vilja og einbeitingar-
hæfni. Hann neytti hvorki tóbaks né
áfengis í tvö ár og lifði að öðru leyti
sem reglusömustu Iífi. Að því búnu
gekk hann aftur á hólm við Dr.
Euwe, 1937, og tókst að sigra hann
með talsverðum yfirburðum og end-
urvinna heimsmeistaratitilinn. Hélt
hann síðan þeim titli til dauðadags.
En þótt Aljechin endurynni titil
sinn af Dr. Euwe, sýndi hann ekki
lengur sérstaka yfirburði yfir samtíð
sína. Ný „gení“ birtust á hverju leiti,
og það er athyglisvert, að á hinu
sterka A.V.R.O. skákþingi í Hollandi
1938 náðu hvorki Capablanca, Aljec-
hin né Euwe upp fyrir 4 sæti.
Heimsstyrjöldin síðari hindraði, að
nýtt einvígi færi fram um heimsmeist-
aratitilinn. Aljechin, sem hafði gerzt
franskur ríkisborgari eftir flóttann frá
Rússlandi, lenti brátt undir yfirráð-
um Þjóðverja, sem þvinguðu hann til
að Ijá nafn sitt rætnum ádeilugrein-
um á Gyðinga og gyðinglega tafl-
mennsku! Skákmenn um hinn frjálsa
heim útskúfuðu þá Aljechin og neit-
uðu að þreyta skák við hann framar,
enda voru ýmsir sterkustu skákmenn
heimsins einmitt gyðingaættar.
22 SAMVINNAN