Samvinnan - 01.07.1958, Blaðsíða 18

f landi blámanna
(Framh. aj hls. 7)
lands. I austri eru eyðisandarnir, Dana-
kil, þar sem villtir liirðingjar læðast um
með rýtinginn lauslega festan við beltið.
Aldrei liafa þeir lært að draga til stafs
né reisa skikkanleg híbýli. I Danakil
liggur landið lægst um 150 m. neðar en
yfirborð sjávar. Sagt er, að fiskar lifi
þar í vatni, sem er 80° Celsíus. Enskur
maður, sem hefur rannsakað þessa fiska,
heldur því fram, að þeir myndu frjósa í
hel, ef hitastig vatnsins félli niður í 60°
Celsíus. Þarna er einnig ein heitasta
slétta jarðarinnar, en það er gamall sjáv-
arbotn, sem nú er samfeld saltbreiða. Og
langt inni á þessari sléttu er „eyja“, sem
myndast hefur úr ýmsum efnasambönd-
um. Þar er t. d. ofurlítil brennisteins-
náma. Fáir menn búa þar algjörlega ein-
angraðir. Þeir verða að sækja hvern mat-
arbita og vatnsdropa um 95 km. vega-
lengd. Þarna er mjög verðmæt brenni-
steinstegund unnin úr jörðu, og er hún
m. a. send til Svisslands og notuð þar
við lyfjaframleiðslu.
Og svo er andstaða alls þessa hátt
uppi á fjöllum í vestanverðu fylkinu. Þar
eru einhverjar almerkustu söguminjar
þessa lands, hamrakirkjurnar í Lallibela.
Lallibela var höfuðborg ríkisins á 12. öld.
Þá bjó þar guðhræddur keisari, sem lét
reisa Drottni marga helgidóma. Það er
raunar ekki rétt, að hann hafi látið reisa
þá, því að þessar kirkjur eru höggnar í
klettana. Fyrst var gcrð mikil gröf um-
hverfis hamarinn, svo að létt væri að
komast að honum frá öllum hliðum. Og
síðan var hamrinum breytt í kirkju.
Göng eru á milli flestra kirknanna, sum
neðanjarðar, en kirkjurnar munu vera á
annan tug. Stærsta kirkjan heitir Med-
hani Alem eða kirkja frelsara heimsins.
Henni er skipt í fimm skip og hún er
35 m. að lengd, 25 m. breið og 10 m. há.
Og öll er hún höggin úr einum hamri
með göngum, súlum, ölturum o.s.frv. I
Evrópu mun vera til ein kirkja, sem
svipar til Lallibela-kirknanna, en hún er
ekki talin eins rnikið listaverk. Það er
S:t. Emilion á Frakklandi. sem mun hafa
verið höggin út um líkt levti. Arið 1789
var hún gerð að skotfæraverksmiðju, en
er nú safn.
Fyrir vestan Tigre og Wollo eru Begge-
medder og Godjam. Þar eru heimkynni
Amharanna. í Beggemedder er Ras
Daschen, hæsti tindur landsins. með ei-
lífum snjó efst uppi. Og þarna er einnig
Tana-vatnið, þar sem Bláa-Níl hefur
upptök sín. Sagt er að hvergi gefi að líta
tignarlegri sjón en þar sem áin rennur
úr vatninu niður gilið, sem hún hefur
sjálf myndað. Aldrei myndi hin mikla
Níl ná með blessun sína til bændanna í
Egyptalandi, ef hún nyti ekki góðs af
geysiafli Abbai eða Bláu-Nílar.
Höfuðstaður Beggemedder nefnist
Gondar. Þar var um skeið höfuðból
landsins á miðöldum. Miklir erfiðleikar
höfðu steðjað að um langt skeið. Tyrkir
höfðu vaðið um allt, herjað og brennt.
Þá sendi konungur Portúgals hermenn
til þess að hjálpa Eþíópum, og þeim
tókst að sigrast á Tyrkjunum. En Portú-
galarnir höfðu ekki kornið einir. Með
þeim komu nokkrir jesúítar frá Róm.
Þeir áttu að nota þetta einstæða tæki-
færi til að koma hinni fornu kirkju inn
undir vald páfans. Þeim varð talsvert
ágengt um skeið, en það kostaði aftur á
móti miklar blóðsúthellingar og inn-
byrðis stríð, því að margir höfðingjanna
vildu verja gömlu kirkjuna. Og að lok-
um fór svo, að jesúítarnir urðu að
hrökklast úr Iandi. Keisarinn var orðinn
þreyttur á öllum þessum ófriði, og hugð-
ist liann korna á varanlegum friði í rík-
inu. Og til merkis um, að nýtt tímabil
væri nú að hefjast, ákvað hann að láta
reisa nýja höfuðborg. En þá var eftir að
finna hentugan stað fyrir slíka borg.
Gamall prestur sagði þá, að sér hefði
verið opinberað, að nafn hins nýja stað-
ar ætti að byrja á bókstafnum go, en svo
nefnist einn hinna 276 bókstafa amhar-
iska stafrófsins. Keisarinn sendi þá
menn í allar áttir, til þess að leita að
stað með slíku nafni. Einn af trúnaðar-
mönnum lians kom að lítilli lind, og þar
sem hestur hans var mjög þyrstur, stað-
næmdist hann þarna við lindina. Litlu
síðar bar þar að hirðingjadreng með hjörð
sína, og spurði konungsmaður piltinn,
hvað staður sá héti. „Hann heitir Gon-
dar,“ svaraði pilturinn. „Gondar“, hróp-
aði konungsmaðurinn. „Þetta hlýtur að
vera staðurinn, sem presturinn gamli sá
í draumi sínum.“ Reið hann síðan í
skyndi tilbaka og sagði konungi allt af
létta frá ferðum sínum. Fór svo, að
borgin var reist þarna. Og þegar hestur-
inn, sem bent hafði á staðinn, dó, var
honum reistur fagur minnisvarði, sem
stendur þar enn þann dag í dag. Miklar
byggingar standa enn í Gondar og vitna
um forna frægð staðarins og áhrif Portú-
gala á eþíópíska byggingarlist. En það
er eins með Gondar og Lallibela, að fáir
njóta nú hinna fornu mannvirkja, því
að vegir eru þarna mjög Iélegir.
Þetta voru nokkrar Ieifturmyndir frá
Iandinu liandan við fjöll og firnindi.
Landinu, sem geymir svo mikinn fróð-
leik í skauti sínu, sem fáir þekkja. Það
er gömul þjóð, sem nú bíður eftir að
verða ein af forustuþjóðum frjálsrar Af-
ríku. Hún er að vakna úr dvala. Frum-
stæðir þjóðflokkar eru að rísa upp til
nýs Iífs. Þetta skeður víða í hinni miklu
heimsálfu. Það vita fleiri en við. Mú-
hameðstrúarmenn reka þar víða öflugt
trúboð, og kommúnistar reka mikinn á-
róður á meðal Afríku-þjóðanna. Þess
vegna ríður á svo miklu, að kristnir
menn sitji ekki auðum höndum, heldur
svari því kalli, sem nú er að berast frá
hálendi Eþíópíu.
Felix Ólafsson.
Lýðræðið ....
(Framh. af bls. 16)
reiðubúinn að mæla með þeirri hugmynd
að svo komnu máli, en ég vil benda á aðra.
Hún er sú, að haldnir séu einu sinni á ári
— eða jafnvel annað hvert ár — fundir
kaupfélaganna á ákveðnum svæðum
landsins, t. d. fundur fyrir kaupfélögin á
Vestfjörðum, fundur fyrir félögin á Aust-
fjörðum o.s.frv. Ekki tel ég, að þessir
fundir ættu að kjósa fulltrúa á aðalfund,
eins og sams konar fundir t. d. gera í
Svíþjóð, en aðeins verða til umræðu, á-
lyktana og upplýsinga um málefni sam-
vinnustefnunnar á viðkomandi svæði.
Þarna ættu að mæta fleiri eða færri af
ráðamönnum SÍS og auk kaupfélags-
stjóranna að vera allmargir leikmenn af
svæðinu.
Þá mundu umræður snúast eingöngu
um vandamál viðkomandi landshluta og
því verða ítarlegri og fyllri en þær geta
verið á aðalfundi Sambandsins. Þessu
varpa ég einnig fram til íhugunar.
Ýmislegt fleira mætti nefna viðkom-
andi lýðræðisskipan samvinnufélaganna.
Ég hef þegar bent á ráð hinna æðstu
embættismanna félaganna. En hvað um
allt hitt starfsliðið? Þar er um að ræða
1000 manns hjá Sambandinu og líklega
annað þúsund hjá kaupfélögunum. Þetta
fólk ætti að vera sterkasta sveit liðs-
manna í baráttu okkar við andstæð öfl,
en er því miður alltof kærulaus og þrótt-
laus hópur í þeim efnum. Mikið hefur
verið gert til að bæta úr þessu, en betur
má ef duga skal. Til eru dæmi þess, hjá
erlendum samvinnusamböndum, að
starfsliðið kjósi á einhvern hátt fulltrúa
til æðri ráða í hreyfingunni. Kæmi til
greina, að starfslið SIS kysi 2—3 fulltrúa
eða áheyrnarfulltrúa á aðalfund. Mundi
slíkur réttur tengja starfsfólkið betur við
18 SAMVINNAN