Samvinnan - 01.07.1958, Blaðsíða 24

National Scala
skiptir um eigendur
og hlutverk
Skemmtistaðurinn National Scala. Þetta
hús var byggt fyrir aldamótin síðustu.
Þannig hefur National Scala litið út
undanfarinn aldarfjórðung.
National Scala eftir breytinguna, sem gerð var fyrir samvinnuverzlunina.
Ný samvinnuverzlun
í hjarta Kaupmannahafnar
í kóngsins Kaupmannahöfn bar það til
tíðinda seint á útmánuðum, að geysistórt
vöruhús var opnað rétt við Ráðhústorg-
ið. Vöruhúsið heitir ANVA og það er
danska samvinnuhreyfingin, sem að því
stendur. Það var raunar vel þekkt áður
og var fram að þessum tíma staðsett við
íslandsbryggju í Kaupmannahöfn.
Við þennan atburð urðu kapítulaskipti
í sögu einnar frægustu byggingar í Kaup-
mannahöfn. Það mun naumast sá Is-
lendingur til, er á Hafnarslóð hefur kom-
ið, að hann kannist ekki við National
Scala, enda hefur margur landinn gert
sér þar glaðan dag. Og National Scala er
einmitt byggingin, sem stórmagasínið
ANVA hefur nú tekið í sína þjónustu og
að sjálfsögðu gerbreytt til þess að þjóna
ólíkum tilgangi.
National Scala byggingin, eða öllu
heldur staðurinn, á sér sögu síðan um
1870 og síðan hefur margt á dagana drif-
ið. En aðdragandinn var langur. Fyrir
um það bil 150 árum var sá staður þar
sem nú heitir Vesterbrogade, enn utan
við borgarmúra Kaupmannahafnar. Þá
myndaðist þar hverfi skemmtistaða með
trúðum, leikurum og margs konar lista-
mönnum, sem síðar var safnað saman á
þann fræga stað, Tívolí.
National Scala byrjaði sem útiveitinga-
hús og síðar hljómleikasalur. Það var
þá nefnt nöfnum eftir frönskum fyrir-
myndum, svo sem „Café Boulevard" og
„Consert du Boulevard“. Siðan kom til
Viðhafnarsalur í National hinu gamla.
Þarna gerðust listviðburffir, þarna voru
lialdin virðuleg samkvæmi og tízkusýn-
ingar. Síðan var húsið rifið til grunna.
sögunnar byggingameistarinn Hans Han-
sen, kallaður Hellig-Hansen. Hann
byggði þar stórbyggingu, gulli skreytta
hljómleikasali, leikhús og aðstöðu fyrir
hvers konar skemmtanir. Þetta hús var
vígt 1882 og það var mikill atburður í
Kaupmannahöfn. Síðan gekk á ýmsu.
Hansen átti það eftir að verða betlari
og hver eigandinn af öðrum tók við
National. Á fyrri striðsárunum varð veg-
ur National sem skemmtistaðar hvað
mestur. Ágætt listafólk og afburða snjall-
ar revýur gerðu staðinn víðfrægan, en
kreppan eftir stríðið setti varanlegt
mark á National. Byggingunni var ger-
breytt eftir 1930 og upp frá því var þar
einkum veitingahúsrekstur.
Árið 1953 urðu enn einu sinni eigenda-
skipti. í það skipti var kaupandinn Nor-
disk Andelsforbund, sem er innkaupa-
stofnun fyrir samvinnusambönd Norð-
urlandanna. Og þar með áttu íslenzkir
samvinnumenn hlut í því víðfræga
National Scala. Norræna samvinnusam-
bandið var stofnað eftir fyrra heims-
stríðið og er gott dæmi um norræna sam-
vinnu. Starfsemi þess er nú orðin geysi-
lega viðtæk og útibú þess eru víða um
heim. Þess má geta hér í þessu sam-
bandi, að nýlega var sú breyting gerð á
Kaupmannahafnarskrifstofu SfS, að hún
flutti í skrifstofur NAF og verður fram-
vegis á þess vegum, en undir nafni SÍS.
Vilhjálmur Þór, fyrrv. forstjóri SÍS, á
sæti í stjórn Nordisk Andelsforbund.
Að sjálfsögðu var það meiningin með
kaupunum á National Scala, að sam-
vinnuhreyfingin gæti fyrr eða síðar fært
sér staðinn í nyt. Hugmyndin var þó að
hafa þar veitingahúsrekstur þar til i
SAMVINNAN