Samvinnan - 01.07.1958, Blaðsíða 23

spurningu sína, hvað liann ætlaðist fyrir með náinn og hvað
allt þetta umstang ætti að þýða? Gaf Brúsi bóndi lítið út á
það.
— Kær þú þig kollóttan um hluti, sem ekki koma þér við!
anzaði hann yngra bróður sínum: Mín er ábyrgðin, mundu
það!
Þegar þeir nálguðust prestssetrið skipaði Marteinn honum
að skreppa heim og ná í einhver af hversdagsklæðum klerks
og færa sér.
— Helzt síðsloppinn græna, sem hann er vanur að bregða
sér í kvölds og morguns! áréttaði hann skipun sína.
Unglingurinn færðist undan að gera sem fyrir hann var lagt,
kvaðst ekki með nokkru móti þora það, — síðsloppurinn lægi
á stólbaki fast við höfðalag húsbóndans.
— Digni einn, verður annar að duga! liafði þá Marteinn
sagt: Haf þú þig héðan hið bráðasta, leggðu land undir fót
og láttu aldrei framar sjá þig á þessum slóðum! Hérna er sjóð-
ur og í honum hundrað dalir, — þeir ættu að hrökkva þér til
sæmilegs viðurværis einhvers staðar sunnan landamæranna,
á meðan þú ert að koma undir þig fótum. En farðu langt, —
farðu sem lengst! Og sjá þú svo til, að enginn beri kennsl á
þig. Gervinafn er þér nauðsynlegt, — og eins hitt, að þú aldrei
framar setjir fót á Danagrund. A leiðinni suður skalt þú ferð-
ast um nætur, en fela þig daglangt. Hérna er malpoki. sem í
er sitthvað ætilegt, — mat ættir þú ekki að þurfa að kaupa
eða snýkja fyrr en þú ert kominn úr landi. Enda mun þér það
hollast! . . . Snáfastu nú af stað, og far sem hraðast yfir, — og
komdu aldrei aftur hingað, eg endurtek það! Vel má vera að
líf þitt liggi við.
Þarna í skóginum skildi með þeim Brúsabræðrum og sáust
aldrei þaðan í frá, en Niels fór að svo sem fyrir hann var lagt.
Hafði flóttamaðurinn ekki átt sjö dagana sæla: nauðugur
viljugur hafði hann verið tekinn í herþjónustu árum saman,
staðið á vígvelli, og annaði það honum til örkumla áður vfir
lauk. Allslaus, aumur og fáráður hafði hann seint um síðir lagt
út í að leita uppi æskustöðvarnar, — það hafði verið örðug
ganga, en nú var hann á leiðarenda.
Þannig hljóðaði í sem fæstum orðum saga þessa vanhaldna
vesalings. Að hún væri sönn gat eg ekki efast um, og kenndi
sárlega í brjósti um hann. En um leið varð mér Ijóst, á hvern
hátt hinn ólánssami embættisbróðir minn hafði orðið fádæma
mannvonzku að bráð, — og þó um leið sjónarvillu vitnanna
og dómarans og auðtrúa hugarflugi sjálfs sín.
Hvernig má það vera, að nokkur maður skuli treysta sér til
að gerast banamaður bróður síns úr dómarasæti! — ráða af
dögum jafningja sinn! . . . Hver er sá, að hann dirfist að segja
við nokkurn annan mann: Þú ert dauðasekur og skalt líf þitt
láta! . . . Guði einum heyrir hefndin til, — lífsslitum er sá einn
umkominn yfir að ráða, sem lífið gaf. Mætti sá hinn sami launa
þér, ólánssami bróðir, píslardauðann með óendanlegri sælu
eilífs lífs.
Svo sem hér stóð á efaðist eg stórlega um, að mér væri heim-
ilt, hvað þá að mér bæri nokkur skylda til að ljóstra upp ávirð-
ingum iðrandi og sundurkramins syndara, og það því síður,
sem héraðsfógetinn er enn ofan jarðar. Fæ eg ekki betur séð
en að það gengi hermdarverki næst að stvðja að því, að hann
yrði áskynja, hversu herfilega honum missást í máli tengda-
föður síns tilvonandi. Finnst mér það vel mega bíða þangað
til hann kemur þar á land, sem allir hlutir, augum vorum
huldir, upplýsast.
Lagði eg mig því fram um að veita útlaganum heimsnúna
huggun heilagrar þrenningar. Réð eg honum ákveðið til að
leyna nafni sínu og atburðum þeirn, er hann hafði verið við
riðinn. Hét eg honum að lokum að útvega honum hjúkrun og
samastað hjá bróður mínum, sem á heima í fjarlægu héraði.
Daginn eftir var sunnudagur. Þegar eg síðla dags kom heim
frá útkirkjunni, var stafkarlinn horfinn og fannst livergi. —
hafði staulast á brott á hækjum sínum.
Varð þess þá og eigi langt að bíða, að saga hans yrði heyr-
inkunn um nágrennið og víðar þó.
Samvizkan varð honum yfirsterkari. Varð þess þá og eigi
langt að bíða, að hækjurnar og það sem eftir var af ganglim-
unum fleyttu honum til Hrossaflóa. Náði hann þegar tali af
héraðsfógetanum og tjáði honum af létta — og í allra áheyrn
— að hann væri Níels brúsi og ódauður til þessa dags.
Fógeta varð svo við, að hann lézt af heilablóðfalli fyrir viku-
lokin.
En Brúsabróðir var farinn á undan honum.
Að morgni þriðja dags vikunnar fannst liann örendur á
hellu þeirri fyrir kirkjudyrum hér í Alatjörn. sem markar leiði
Sörens sáluga Vaðlaklerks. ENDIR.
ískyggilegt aldarfar
(Framh. aj bls. 11
tíndum stríðsglæpamönnum í kvið-
dómi, er fjallaði um stríðsglæpi, í ann-
álum mannkynsins skipa slík réttar-
höld svo skuggalegan sess, að líkast er
örlagarún á vegg.
Því var það að er grunur féll á um
að herstjórn Frakka í Alsír beitti eða
léti viðgangast að menn væri pyndað-
ir til sagna, reit hérlend deild alþjóða-
samtaka til varnar frelsi og menningu
systurdeildum sínum á hinum Norð-
urlöndunum og stakk upp á að fram
yrði borin við aðalstöð samtakanna í
París tilmæli um, að grafist yrði fyrir
hið sanna á þeim ásökunum, og stung-
ið upp á, að samtökin færu fram á að
mega senda rannsóknarnefnd á vett-
vang. Var þeirri málaleitan vel tekið af
norrænu deildunum, en sem kunnugt
er lá einmitt um þær mundir við borg-
arastyrjöld í Frakklandi; ber aðalstöð-
an það fyrir sig í skýringu sinni á því,
hvers vegna framkvæmdir í málinu
hafi tafizt.
Hins vegar herma síðustu fréttir, að
nýskipaður forsætisráðherra hafi
kjörið þrjá af helztu rithöfundum
Frakka í álíka nefnd og þá, er fyrir
íslandsdeildinni vakti, og sent þá suð-
ur yfir Miðjarðarhaf með fullu um-
boði. Eru slík viðbrögð næsta ólík því,
er gerast mundi og gerzt hefur austan
tjalds þegar nauðsyn á athugun var
þó sízt minni.
Glaðhlakkalegar árásir aumkunar-
verðra hræsnara, vikaliðugra hand-
benda hræsnara og griðníðinga á fé-
lagsskap vorn fyrir að hafa látið grun-
inn um hermdarverk vestrænna
bandamanna liggja milli hluta og
þannig sýnt óheilindi við málstað
vorn, falla um sjálfar sig gagnvart
staðreyndum. Hafi þeim verið alvara
— sem raunar er útilokað — munu
þeir varla hnika frá ekki aðeins að
styðja, heldur og sjálfir gangast fyrir
jafnógrunsamlegum leiðangri til rann-
sóknar á þjóðbyltingunni í Ungverja-
landi og réttmæti þeirra sakargifta,
sem múgur manns hefur orðið að láta
fyrir landsvist, veraldarhamingju og
jafnvel lífið sjálft, og þó einkum af-
drifum fórnfúsra föðurlandsvina, fyrr-
um samherja, sem sumir hverjir hættu
lífi og limum haldnir trúnaðartrausti,
sem virðist óskiljanlegt — og eru þó
sumir hér vestra haldnir því svo ligg-
ur við æði.
Endist það þeim áfram, hlýtur sjálf-
blinda þeirra að teljast ólæknandi.
SAMVINNAN 23