Samvinnan - 01.11.1961, Blaðsíða 2

Horft til
stjarnanna —
staðið á jörðu
Bára Elíasdóttir við Sing-
er saumavélina, sjá bls.
16—17. Ljósm. Þorv.
Ágústsson.
Samvinnan
NÓVEMBER 1961 — LVII. ÁRG. 11.
Útg.: Samband ísl. samvinnufélaga.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Guðmundur Sveinsson.
Blaðamenn:
Örlygur Hálfdanarson.
Dagur Þorleifsson.
Ekki er ýkja langt síÖan út kom í
Danmörku rit, sem bar heititS: „SAM-
VINNUHUGSJÓNIN VIÐ NÚTÍMA-
AÐSTÆÐUR". Rit þetta var gefitS út
sem afmæliskve'ðja til eins af baráttu-
mönnum samvinnustefnunnar í Dan-
mörku, A. Axelsens-Drejers, ritstjóra.
í bókina skrifa ýmsir forystumenn á
NortSurlöndum og gera grein fyrir
skoðunum sínum á hlutverki og mark-
miSi samvinnuhreyfingarinnar í dag.
MetSal þeirra, sem þama láta álit
sitt í ljós, er Ebbe Groes forstjóri
danska samvinnusambandsins, F. D. B.
(Fællesforeningen for Danmarks
Brugsforeninger). Grein hans ber
sömu yfirskrift og stendur yfir þessu
lesmáli.
I upphafi máls síns ber forstjórinn
fram spurningarnar: „Hefur samvinnu-
hreyfingin í dag atirar hugsjónir atS
berjast fyrir en fjárhagslegan hagnatS
meðlimanna ? Tók hreyfingin átSur
slíkt „mitS af stjömunum", en hefur
horfitS frá því? Ef enn er horft til
stjarna, hvernig má samríma þatS hinu
sem nautSsynlegast er atS standa á
jörtSu og sinna vandamálum lítSandi
stundar ?“
Greinarhöfundur sýnir fram á, atS
jafnvel upphafsmenn samvinnuhreyf-
ingarinnar í Danmörku voru ekki á
einu máli um hitS tvöfalda hlutverk.
Tilgreinir hann þannig ummæli tveggja
frumherja, sem virtSast benda til ó-
líkra skotSana. ötSrum frumherjanum
farast þannig ortS: „ÞatS er atS vísu al-
veg rétt, atS hlutverk samvinnuhreyf-
ingarinnar er metSal annars atS veita
metSlimunum fjárhagslegan hagnatS.
Svo mikilsvert sem þatS vissulega er,
þá er þatS ekki mikilvægast. — ÆÍSst
og háleitast markmitS er atS lyfta þjótS-
inni menningar- og sitSfertSisIega, atS
gera samvinnumennina atS duglegri,
sjálfstætSari en þó fyrst og fremst
BETRI MÖNNUM“. Hinn frumherj-
inn sér ætlunarverkitS í ötSru ljósi:
„Flestir okkar eru ekki fæddir sam-
vinnumenn. Margir eru þvert á móti
aldir upp í þeirri lífsskotSun atS sam-
Ritstjórn og afgreiðsla er í Sambands-
húsinu, Reykjavík.
Ritstjórnarsími er 17080.
Verð árg. er 120 kr., í lausasölu kr. 12.00.
Gerð myndamóta annast Prentmót hf.
Prentverk annast Prentsmiðjan Edda hf.
2 SAMVINNAN
Fylgirit: Fréttabréfið.
6. Litið inn í líkhelli, Sigurjón Jóns-
son frá Þorgeirsstöðum.
8. Sagnfræðistefnur, önnur grein, Guð-
mundur Sveinsson.
18. Á sólarhátíð, kvæði eftir Jónas A.
Helgason.
18. Hálfrar aldar afmæli Kaupfélags
Langnesinga, Þórshöfn.
21. Það er svo fallegt, Páll H. Jónsson.
22. Framhaldssagan, Afbrot Arthurs
lávarðar, eftir Oscar Wildi, Jón
Ásgeirsson þýddi- Sögulok.
24. Kveðið á skjáinn.
2. Horft til stjarnanna — staðið á
jörðu, Guðmundur Sveinsson.
3. Bréfakassinn.
4. Skólasálfræði, Ólafur Gunnarsson
frá Vík í Lóni.
9. Krossgáta.
íslands árguðir lýsi, ljóð eftir Svein
Bjarmars, lag eftir Pál H. Jónsson.
Milli vonar og ótta, smásaga eftir
Bjarna Þorsteinsson.
16. Þau hlutu verðlaunin.
11.
13.
starf sé óheppilegt. Hinn mikli Iæri-
meistari, REYNSLAN, hefur kennt
okkur að vera samvinnumenn þrátt
fyrir fordóma okkar. Samvinnustefn-
an er einungis sönnun málsháttarins
gamla: „NeySin kennir naktri konu
aS spinna“. ViíS uríSum ekki sam-
vinnumenn af því þrá okkar stefndi til
þess, heldur af því lífiS og þróunin
krafSist þess af okkur. Efnahagur
okkar og lífsafkoma gerSi samstarfiS
aS nauSsyn. önnur barátta og önnur
áhugasvitS en hin efnahagslegu eru
samvinnuhreyfingunni óviSkomandi".
Hin ólíka túlkun frumherjanna
tveggja var þrátt fyrir allt ekki til aS
marka tvær frábrugtSnar stefnur innan
samvinnustarfseminnar. Allir voru
brautrySjendurnir á einu máli um að
betri efnahagur og lífsafkoma ætti aS
vera hinn augljósi árangur. Ef því
marki yrði ekki náS, væri vissulega
unniÖ fyrir gýg. Lífsskilningur danska
prestsins og samvinnuleitStogans
Sonne var þar réttur: „Leggi einhver
leitS sína til hins vinnandi fólks og
segi: „KomitS hingatS og ég skal hjálpa
ykkur atS vertSa betri menn“, þá vertSi
honum lítitS ágengt um öflun fylgis-
manna; en geti hann sagt: ,,£g skal
hjálpa ykkur atS bæta afkomu ykkar“,
— vakin athygli og áhugi. Því getur
þatS ortSitS til trafala atS leggja of ein-
hlitSa áherzlu á hina andlegu sókn og
göfgun, þegar starfitS skal hafitS og
sókndirftS sköputS.“
Hinu fá þó samvinnumenn aldrei
atS gleyma atS barátta þeirra og starf-
semi er tvíþætt. AlmenningsálititS veit
þatS og andstætSingum samvinnu-
manna er tamt atS gripa til þess í árótSri
og gagnrýni. AndstatSan sækir vopn til
sóknar gegn samvinnuhreyfingunni í
tvö vopnabúr.
Ef samvinnufyrirtækjum gengur illa
og óhöpp koma fyrir í rekstri þeirra er
viSkvætSitS: Þarna sjáitS þitS, hverju
hugsjónaþvættingurirtn fær til vegar
komitS. VerkefnitS var ekki eins og heil-
brigtSra verzlunarfyrlirtækja atS taka
tillit til hagkvæmni og ágótSa heldur
sinna einhverju hærra markmitSi, sem
ekki var samrímanlegt framgangi og
þrifum verzlunarinnar. Grunnfær hug-
sjónastefna hentar ekki í verzlunar-
rekstri.
Ef samvjinnufyrirtækitS hins vegar
„gengur allt of vel“, hagnatSurinn mik-
ill og ótvírætSur, fær árótSurinn og
andspyrnan annan hljóm. Þá er fullyrt,
atS hinum frómu hugsjónum samvinnu-
hreyfingarinnar hafa veritS fórnatS á alt-
ari grótSahyggjunnar. Hinn gótSi árang-
ur hafi fengist vitS þatS atS kasta fyrir