Samvinnan - 01.11.1961, Blaðsíða 20

1936 voru félagsmenn um 180.
Nú eru þeir um 330. í hreppunum
fjórum á félagssvæSinu, milli Öxar-
fjarðarheiðar og Sandvíkurheiðar,
voru samkvæmt manntali 1959 935
skráðir, heimilisfastir íbúar, 229 í
Svalbarðshreppi, 107 í Sauðanes-
hreppi, 418 í Þórshafnarhreppi og
181 í Skeggjastaðahreppi. Rúml.
þriðji hver íbúi er því félagi í K. L.
Auk Eggerts í Laxárdal eru nú í
félagsstjórn: Aðalbjörn Arngrímsson
flugafgreiðslumaður á Þórshöfn, Ein-
ar Hjartarson bóndi í Saurbæ, Sig-
urður Jónsson hreppstjóri á Efra-
Lóni og Vilhjálmur Guðmundsson
hreppstjóri á Syðra-Lóni. — Auk
fyrrnefndra hafa átt sæti í félags-
stjórn undanfarna 3—4 áratugi:
Hólmgeir Vilhjálmsson fyrrv. bóndi í
Heiði (nú á Raufarhöfn), Þoriákur
Stefánsson bóndi á Svalbarði (sem
var í stjórn í 18 ár), Halldór Bene-
diktsson og Guðmundur Björnsson
bændur á Hallgilsstöðum (nú báðir
látnir), Vilhjálmur Sigtryggsson út-
gerðarmaður, Þórshöfn, Þórður
Oddsson héraðslæknir s. st. og Þórð-
ur Hjartarson kennari s. st. — End-
urskoðendur síðan um 1930 hafa
verið: Guðmundur Vilhjálmsson á
Syðra-Lóni, Kristján Þórarinsson í
Holti, Halldór Benediktsson Hall-
gilsstöðum, Jón Guðmundsson í
Garði, og sr. Hólmgrímur Jósefsson á
Skeggjastöðum (nú allir látnir), auk
núverandi endurskoðenda, Jóhann-
esar Árnasonar á Gunnarsstöðum og
Þórarins Kristjánssonar bónda í
Holti.
Kaupfélagsstjórar síðan um 1930
hafa verið þessir: Karl Hjálmarsson
1931—48, Sigfús Jónsson 1948—54 og
Jóhann Jónsson 1955—61, auk nú-
verandi kaupfélagsstjóra, Gísla Pét-
urssonar, sem er nýtekinn við starfi
og Guðjóns Friðgeirssonar, sem fór
með framkvæmdastjórn í nokkra
mánuði framan af ári 1955. Þessara
manna er hér minnst í dag með þökk
fyrir það, sem þeir unnu félaginu og
þessu byggðarlagi til gagns. —
Starfsmenn félagsins hafa verið
margir síðustu 40 árin, en af þeim
munu hafa verið lengst í þjónustu
þess, Lúðvík Sigurjónsson útibús-
stjóri á Bakkafirði, 27 ár, Sigurður
Jakobsson gjaldkeri og bókari, rúml.
20 ár, og Tryggvi Hallsson afgreiðslu-
maður, nál. 17 ár. í þessu sambandi
er margskonar starfa og starfsmanna
að minnast, skrifstofu- og afgreiðslu-
manna innan búðar og utan og einn-
ig þeirra, sem leyst hafa af hendi
önnur mikilsverð trúnaðarstörf að
staðaldri eða í ígripum, t. d. við upp-
og útskipun, verkstjórn, meðferð
land- og sjávarafurða, vöruflutninga
o. fl. Margt er frásagnarvert um
þessi störf, þótt eigi verði hér um þau
nánar fjallað.
Hér hefur nú á stuttri stund, löng
og áhrifarík saga verið rakin í
skemmra máli en æskilegt væri. Þessi
stutta saga er ágrip eitt til að minna
á það, sem hér hefur skeð, og á það,
sem þið, heimafólk hér statt, hafiö
heyrt, reynt og gert, þið sjálf eða feð-
ur ykkar og mæður, afar ykkar og
ömmur. Þróunarsaga kaupfélagsins
og þróunarsaga byggðarlaganna, sem
að því standa, er í raun og veru sama
sagan. Þegar kaupfélaginu hefur
vegnað vel eða verið einhvers megn-
ugt, hefur félagssvæðið og þeir, sem
það byggja, notið þar góðs af, beint
eða óbeint. Þegar illa árar á félags-
svæðinu eða óhöpp ber að, á félags-
heildin einnig í vök að verjast. Svo
mun enn verða. Samvinnufélagið —
er löngu orðinn sterkasti mannlegur
máttur í þessu héraði, eins og önnur
slík félög í ýmsum öðrum héruðum,
það er máttur hinna mörgu, sem
miklu getur áorkað, og meira en flest
annað, en er þó alltaf takmörkum
háður eins og annar mannlegur mátt-
ur. Gagnsemi þessa samtakamáttar
er mjög undir því komin, hvernig fé-
lagsmennirnir kunna að notfæra sér
samtökin, hvernig samtökunum er
stjórnað og að menn minnist þess
jafnan, að þau eru samtök þeirra
sjálfra.
Á minningarhátíð látum við hug-
ann reika til liðinna tíma. Allir þeir,
sem stofnuðu þetta félag fyrir 50 ár-
um, eða nær allir, eru mér í fersku
minni, og marga þeirra hef ég þekkt
vel og lengi. Ég minnist þeirra í dag,
og ég minnist margra annara hér í
þessum sveitum og hér á Þórshöfn,
sem í bernsku minni voru fulltíða eða
hnignir að aldri — en nú horfnir sýn-
um — minnist þeirra einnig síðar
sem vina og í samstarfi ýmiskonar.
Það væri auðvelt að rekja hálfrar
aldar slóð minninganna bæ frá bæ
um Langanes, Þistilfjörð og Strönd,
og hús úr húsi í gömlu Þórshöfn, og
nefna nafn eftir nafn þeirra karla og
kvenna, sem byggðu þetta hérað fyr-
ir 50 árum, og lögðu fram sinn skerf
til uppbyggingar og framfara, þegar
starfsskilyrði voru lakari en þau eru
nú. Þeir eru hér allmargir enn, sem
lifað hafa langan ævidag, kaupfé-
lagsmennirnir frá fyrri tíð, og þau,
sem þá settu svip á þessar byggðir,
og gera jafnvel enn á sinn hátt. Við
hyllum þau í dag og þökkum þeim.
Á stundu eins og þessari hugsum við
til allra þeirra hér um slóðir, er „áttu
rúm á sama aldarfari".
Það kemur þá einnig að því, svo
sem af sjálfu sér, að renna augum
yfir þetta félagssvæði, eins og það er
nú. Minnast þess, sem mannanna
verk hafa áorkað, og þá m. a. sá fé-
lagsskapur, sem þessi samkoma er
helguð. Breytingin er mikil. Ekki svo
að skilja, að alltaf hafi miðað áfram.
Við munum frá þessum tímum, ó-
þurrkasumur, frostavetur og hörð
vor, köl í túnum, fár í fénaði, afla-
tregðu á sjónum og viðskiptakrepp-
ur tvær, um 1920 og um 1930. svo að
nokkuð sé nefnt. Við munum líka góð
ár og sólskinsstundir. Jarðir hafa
farið í eyði, ný býli byggst. Fiskiþorp-
ið á Skálum, með sína miklu árabáta-
útgerð, reis og hvarf á þessum tíma.
En niðurstaðan er þó framför og
miklu meiri sýnilegur árangur en
fyrr af starfi hugar og handar. Við,
sem munum þá tíð, þegar klyfberinn
og torfkrókurinn, hjólbörurnar, sleð-
inn og árabáturinn voru aðal flutn-
ingatæki heimilanna, í vegleysinu og
einangruninni, þar sem hvorki var
til vagn eða vél, getum ekki annað
Framhald á bls. 28.
20 SAMVINNAN