Samvinnan - 01.11.1961, Blaðsíða 4

SKÓLASALFRÆDI
EFTIR ÓLAF GUNNARSSON, SÁLFRÆÐING
WWWWwV

Fræðsla sem veitt er í skólum er
snar þáttur í lífi allra manna og
kvenna, sem búa í menningarþjóðfé-
lögum og hafa heilsu og hæfileika til
þess að njóta hennar. Allir kennarar
þekkja úr daglegu kennslustarfi, að
nemendur eru mjög misjafnir, ekki
aðeins að gáfum, heldur einnig hvað
áhuga, ástundun, hegðun og starfs-
hæfni snertir. Það er því ekki nema
eðlilegt, að áhugasamir kennarar
reyni að fá aðstoð þeirra fræðimanna,
sem líklegastir eru til þess að geta
látið hana í té og það geta sálfræð-
ingarnir. Þegar kennarastéttin hafði
viðurkennt vanmátt sinn á vissan hátt
og beðið sálfræðingana aðstoðar má
segja að skólasálfræðin væri orðin
raunveruleiki.
Segja má, að þegar kennarar í París
fóru á fund sálfræðingsins Alfreds
Binet og tjáðu honum, að allmörg
börn í almennum barnaskólum gætu
ekki fylgst með kennslunni og ósk-
uðu aðstoðar við að athuga hverju
þetta sætti, væri í raun og veru lagð-
ur grundvöllur að starfi sálfræðinga
í skólum.
Fyrsti áfanginn var merkilegur og
á honum byggist enn þann dag í dag
mikið af starfi skó’asálfræðinga. Al-
fred Binet útbió í samráði við lækn-
inn Simon greindarpróf, sem nú eru
notuð við greindarmælingar víðsvegar
um heim, aðlöguð staðháttum hinna
ýmsu landa. Fyrsta útgáfa prófanna
var tilbúin 1905 og í endurbættri út-
gáfu komu þau 1908.
Þegar greindarprófin voru orðin
handhægt tæki sálfræðinga var hægt
að skera úr því hvort lélegur náms-
árangur barna væri lítilli greind að
kenna eða einhverju öðru. Þar með
var grundvöllur fenginn fyrir skyn-
samlegri og mannúðlegri meðferð á
ógreindum börnum innan vébanda
skólanna. — Á grundvelli þeirrar
þekkingar sem prófin veittu var hægt
að sníða námsefni eftir hæfileikum
nemenda og koma þannig í veg fyr-
ir, að þeim ógreindari yrði ofboðið
með of þungu námsefni og hinum
greindustu ætlað of lítið verksvið með
því að leggja fyrir þá of auðveld
verkefni.
Þar sem skólasálfræðiskrifstofur eru
starfandi, er það yfirleitt í þeirra
verkahring að kanna hæfileika þeirra
barna, sem skera sig úr vegna lítillar
námsgetu, og sums staðar er sálfræð-
ingunum einnig falið að skipuleggja
og annast umsjón með kennslu þeirra.
Þar sem slík starfssemi er komin
á fastan grundvöll er venjulegast um
þrennskonar aðstoð að ræða við ó-
greindustu börnin. í fyrsta lagi þau
börn, sem teljast verða fávitar, þeim
eru ætluð sérstök skólaheimil: eða fá-
vitahæli eftir því á hvaða stigi fá-
vitaháttar þau eru og hversu full-
komin aðstoð hins opinbera við van-
gefið fólk er. í Danmörku sér félags-
málaráðuneytið um uppeldi þeirra
barna, sem sálfræðingarnir telja á fá-
vitastigi og hafa skólasálfræðingarn-
ir því venjulega ekki önnur afskipti
af þeim, en ganga úr skugga um, að
þau muni þurfa félagslegrar aðstoð-
ar við, einnig að skólanámi loknu, og
er þá ábyrgð venjulegra barnaskóla
á þeim börnum lokið. Þessi hópur er
sem betur fer fámennur eða 1—2%
alira barna.
Hér á landi er nú unnið að því að
bæta hag fávita bæði af ríkisvaldinu
og félagssamtökum en mjög skortir
þó enn á, að mál þessa bjarglausa fólks
hafi hlotið þá lausn, sem teljast megi
samboðin menningarþjóð og eiga
margar íslenzkar fjölskyldur um sárt
að binda af þeim sökum.
í öðru lagi eru víða hafðir sérstakir
bekkir fyrir börn, sem eiga erfitt með
að læra, eru þá venjulega hafðir fáir
nemendur í hverjum bekk þannig, að
kennarar geti sinnt hverjum einstök-
um meira en ella og sniðið námsefnið
við hæfi þessara nemenda.
í þriðja lagi er sumum nemendum
veitt aukaaðstoð utan hins venjulega
skólatíma en þeir látnir vera í sínum
bekk eftir sem áður.
Þar sem bezt er séð fyrir hag þessa
greinda fólks sjá kennarar þess einn-
ig um, að það njóti sérstakrar starfs-
fræðslu, þannig að skólinn skilur ekki
við það fyrr en það er komið í örugga
höfn hvað atvinnu snertir. Sé þessum
börnum ætlaður jafnlangur skólatími
dag hvern og öðrum börnum verður
kennsla þeirra dýrari en annarra
barna sökum þess, að færri nemend-
ur eru í hverjum bekk. Hugsanleg
leið er lika að hafa kennslutíma þeirra
styttri, en skipuleggja kennsluna eigi
að síður í samræmi við þarfir barn-
anna.
Sé hvorugt gert verður yfirleitt lít-
ill árangur af náminu. Ógerlegt er að
kenna 20—30 lítið gefnum börnum
í sama bekknum þannig, að þau hafi
gagn af kennslunni, og sé námsefni
það sama og í venjulegum bekkjum
verður það börnunum um megn og
námsárangurinn sem heild lítill, jafn-
vel neikvæður. Hinn neikvæði árang-
ur stafar þá jafnan af því, að börn-
um er ætlað námsefni, sem þau ráða
ekki við. Bráðlega gefast þau upp í
4 SAMVINNAN