Samvinnan - 01.12.1970, Page 41

JARÐSJOR
SJÓR
JARÐGUFA
salt
EFNI UR SJO
SALT
KALÍ
KALSÍUM KLÓRIB
BROM
LITHIUM SAMB.
raforka]*.
2. salt
NATRÍUM
MÁLMUR
NATRIUM
KLÓR
klór natrium
SKELJASANDUR
OLÍA
JARÐGUFA
MAGNESIUM
KLÓRIB
-»Hsódi
magnesium-
kloríd
raforka]-*-
TÍTANSANDUR
RAF0RKA
salt
RAFORKA
JARÐGUFA
RAFGREINING
Á SALTI
TITAN-
MÁLMUR
TITAN
MAGNESIUM
MÁLMUR
KLOR
MAGNESÍUM
HRÁOLÍA
OLIU -
HREINSUN-
AR STÖÐ
naptha
RAFORKA
HRÁOLIA
ETHYLEN
KLJÚFUR
ASETYLEN
KLJÚFUR
I—*
VITISSODI
KLÓR
VETNI
SALTSÝRA
NATRIUM KLORAT
klór
KLOR-
SAMBÖND
HRAEFNI FYRIR PLAST
PLASTEFNI
KLÓR UPPLEYSIEFNI
SKIPULAG SJÓEFNAIÐJU
liggi fyrir fljótlega á árinu
1971.
Við framleiðslu á magnesí-
um-klóriði fæst mikið af sóda,
sem ætti að vera vel seljanleg-
ur, og við framleiðsluna á
magnesíum-málmi fæst jafn-
framt klór, sem er eins og fyrr
segir mjög mikilvægt í margs
konar efnaiðnaði. Þvi verður
jafnframt að athuga á hvern
hátt má losna við það. Þetta er
eitruð lofttegund og afar erfið
í flutningi. Því virðist álitlegra
að koma á fót iðnaði hér á
landi, sem nýtir það. Þannig
leiðir eitt af öðru í sjóefnaiðj-
unni.
Gert er ráð fyrir þvi að
skýrslur og tillögur Rann-
sóknaráðs um alla þá þætti,
sem nú er verið að athuga, liggi
fyrir í lok ársins 1971. Ef nið-
urstöður verða jákvæðar, er þó
engu að síður ljóst, að ýmsum
verkefnum er ólokið, t. d. at-
hugun á annarri leiðinni,
framleiðslu á títanium-málmi,
sem getur verið álitleg.
2. Álbræðsla er orðin að
raunveruleika hér á landi.
Þetta er mjög orkufrekur iðn-
aður og hefur víða riðið á vað-
ið við nýtingu raforkunnar.
Verið er að stækka álbræðsl-
una i Straumsvik upp í nálægt
því 80 þús. tonn. í töflunni er
markmiðið hins vegar sett við
240 þús. tonna ársframleiðslu.
Það virðist ekki óeðlilegur
vöxtur á t. d. einum áratug, ef
miðað er við þróun þessarar
framleiðslu í Noregi og viðar.
Þetta gætu vitanlega verið
fleiri en ein álbræðsla.
Ánægjulegt væri, ef sú næsta
yrði að verulegum hluta íslenzk
eign.
Álbræðsla er tiltölulega sjálf-
stæð atvinnugrein að þvi leyti,
að hún er í litlum tengslum
við annan iðnað, nema vitan-
lega álvinnslu. Því miður er ég
þó ekki bjartsýnn á verulega
vinnslu hérlendis úr hrááli. Til
þess er okkar markaður of litill
og tollar og flutningskostnaður
of hár á erlendan markað.
3. Silisíum-málmur er til-
tölulega nýr málmur, en notk-
un hans hefur aukizt verulega
á siðustu árum, sérstaklega í
rafmagnsiðnaðinum. Silisíum-
bræðslur eru tiltölulega litlar,
en framleiðslan er orkufrek.
Hráefnið er einkum kvartz-
sandur, sem er ekki til hér á
landi, en honum mætti dæla
upp af botni Norðursjávar og
flytja hingað. Það yrði tiltölu-
lega lítill kostnaðarauki.
Þetta er framleiðsla, sem
vert er að athuga.
4. Fosfór er framleiddur úr
fosfórgrjóti. Það er flutt lang-
ar leiðir, þangað sem ódýr raf-
orka er fyrir hendi, því þetta er
orkufrekur iðnaður.
Við þessa framleiðslu þarf að
gæta mikillar varúðar vegna
mengunarhættu.
5. Þungavatn er notað sem
hægir í ákveðinni gerð af
kjarnaofnum við raforkufram-
leiðslu. Framleiðslan krefst
mikillar hita- og raforku.
Framtíð þungavatnsins er
mjög háð áframhaldandi þró-
un á sviði raforkuframleiðslu
með kjarnorku. Framleiðslunni
fylgja heldur engar hliðar-
greinar, en f j árf estingin er
mjög mikil og atvinnuaukning
lítil.
Þungavatnsframleiðsla var i
athugun fyrir nokkrum árum
og á síðastliðnu ári að nýju
hjá Rannsóknaráði ríkisins.
Aðstaða hér á landi er góð.
Nauðsynlegt er þó að athuga
vel, hvort jarðhitinn verður
ekki notaður á annan máta
betur.
6. Olíuhreinsunarstöð hefur
verið á dagskrá hér á landi í
nokkur ár. Um það mál mætti
fara mörgum orðum. Hér verð-
ur að nægja að geta þess, að
þær tillögur, sem borizt hafa
frá erlendum aðilum um bygg-
ingu olíuhreinsunarstöðvar,
hafa allar verið miðaðar að-
eins við innlendan markað. Því
hafa þær gert ráð fyrir litlum
stöðvum, eða innan við einnar
milljón tonna framleiðslu á
ári. Olíuhreinsunarstöðvar
hafa hins vegar, eins og flestar
aðrar stóriðjugreinar, stækkað
mikið á undanförnum árum.
Er nú yfirleitt talið, að tveggja
til þriggja milljón tonna stöð
sé lágmarksstærð, ef hún á að
vera samkeppnisfær. Lítil stöð
getur að vísu þrifizt, ef henni
eru skapaðar sérstaklega hag-
stæðar aðstæður.
Ýmislegt bendir til þess, að
komið geti til greina að byggja
hér á landi stóra olíuhreinsun-
arstöð. Slikur iðnaður er ekki
orkufrekur, en landið liggur
vel við siglingum á milli Norð-
ur-Ameríku og Evrópu og sér-
staklega við ýmsum olíulindum,
sem taldar eru vera á norður-
hveli jarðar. Hér eru hafnar-
skilyrði góð til umskipunar, og
fleira mætti telja.
Töluverð mengunarhætta
getur fylgt olíuhreinsunar-
stöðvum. Á síðustu árum hefur
hins vegar tekizt að þróa
hreinsunartækni, sem er afar
árangursrík. Má jafnvel vinna
úr úrganginum verðmæt efni.
Slík hreinsun er hins vegar
ekki hagkvæm á mjög litlum
stöðvum.
Einnig er rétt að hafa i huga,.
að aðeins sæmilega stór olíu-
hreinsunarstöð getur orðið
mikilvægur þáttur í víðtækum
efnaiðnaði, eins og áður er
minnzt á.
Sérstaklega ber að varast að
4L