Samvinnan - 01.06.1980, Page 16

A slóðum Hemingways í París
Við kvöddum Latínuh.verfið með þvi
að drekka tvær rauðar „kir“ á Skóla-
götu síðasta kvöldið okkar í París.
• Lítiff að sjá vegna mengunar
Okkur féllust eiginlega hendur, þeg-
ar við fórum að lita á Louvresafnið,
þetta geysilega flæmi og safn lista-
verka, sem eflaust tekur mörg ár að
skoða að einhverju gagni. Auðvitað
fórum við að heilsa upp á Mónu Lísu
eins og allir hinir „túrhestarnir". Ég
held bara að brosið hennar sé orðið
ennþá dularfyllra undir tvöföldu gleri.
Einn sal skoðuðum við nokkuð vand-
lega, en það er seria Rubens um ævi
Maríu af Medici, sem áður skreytti
Lúxembúrgarhöll. Alveg er nú annars
furðulegt hvað listamenn létu kaupa
sig til að gera — og þó. Auðvitað
þurftu þeir að borða eins og annað
fólk. Og vissulega kastaði meistarinn
ekki höndum til þessa verks fremur
en annarra, sem hann vann og urðu
þessar myndir hans til að ryðja
flæmskum barokkstil braut í Frakk-
landi og franskir málarar á 18. öld
gerðu sér tíðförult i Lúxemborgarhöll
til þess að athuga þessar myndir.
Miklu auðveldara og dásamlega
skemmtilegt var að skoða verk Im-
pressjónistanna í Jeu de Paume. Safn-
ið er í tiltölulega lítilli höll á horni
Concorde-torgsins og Rue de Rivoli.
Af hlaðinu er tilkomumikið útsýni yfir
torgið með stóra óbeliskanum i miðju,
en i baksýn blasir Eiffelturninn við í
fjarska. Vel er hægt að fá góða yfirsýn
yfir þetta safn á dagsstund án þess að
ofmetta sjón sína og huga. Það var
nærri því að við fyndum hlýjuna af
frönsku sumri i sal Renoirs, þar sem
sólskinið seytlar niður á milli trjá-
laufanna á annarri hvorri mynd. Við
„fundum“ mynd eftir Van Gogh, sem
við vissum ekki áður að væri til, mynd-
ina af bóndahjónum (Siesta), sem
hafa fengið sér miðdegisblund í brún-
um skugganum af gulum kornstakki,
skór bóndans og kornsigðirnar tvær
bíða blundarloka i forgrunni myndar-
innar og yfir öllu hvelfist sterkblár,
nærri fjólublár himinn, en litur hans
er endurtekinn í klæðnaði fólksins. Og
þarna „uppgötvuðum” við Pisarro og
heilluðumst hreinlega af þeim horfna
heimi, sem hann málaði oftast, frönsk-
um sveitaþorpum á liðinni öld, þar
sem lífsrythminn var allur miklu hæg-
ari en nú og er hreinasta heilsubót
stressuðu nútímafólki að virða fyrir
sér. Við reyndum að kaupa smásýni-
bók af verkum Pisarro í korta- og
eftirprentanasölunni i fordyri safns-
ins, en æ, hún var ekki til. Pisarro er
greinilega ekki í tízku hjá „túrhest-
um“.
Auðvitað fórum við upp i Eiffel-
turninn, þó aðeins á aðra hæð, en
sáum litið umhverfis sökum geysi-
legrar loftmengunar. Eitt sáum við þó:
geysilega skipulagshæfileika og djarf-
hug franskra arkitekta, sem teiknuðu
þennan fræga turn i tilefni heimssýn-
ingarinnar um aldamótin og síðan
Chaillot-höllina ekki fyrr en 1937,
þegar heimssýningin var aftur haldin
í París, en samt er staðsetning þessara
tveggja stórbygginga svo samræmd og
samtengd á allan hátt (þó að þær
sjálfar séu aldeilis gjörólíkar) að þær
gætu þess vegna hafa verið byggðar
á sama tíma. Ósköp væri maður nú
þakklátur ef reykvískir skipuleggjend-
ur hefðu þó ekki væri nema örlítið
brot af þessum hæfileikum, t. d. þeir,
sem eyðilögðu yfirbragð og svip Há-
skólans, stílhreinustu byggingar bæj-
arins með því að klessa Hótel Sögu
aftan við hann eða þeir, sem nú hafa
holað Breiðholtskirkju einhvers stað-
ar innan um kassalöguð háhýsi.
• Fögur tónlist í iðrum jarðar
Á leið okkar frá Sacré Coeur geng-
um við niður Montmartrehæðina,
komum við á Place du Tertre, þar sem
allir málararnir og andlitsteiknararn-
ir vinna undir beru lofti (en með
regnhlífarnar við höndina) og selja
vel hjá ferðamönnum, við gengum
gömlu, hlykkjóttu götuna Rue Lepic,
framhjá Moulin de la Galette, sem
var í viðgerð eða jafnvel endurbygg-
ingu og niður að Moulin Rouge (Rauðu
myllunni), þar sem dvergurinn og
málarinn Toulouse-Lautrec hélt til á
sinni tíð. Á þessum gömlu krókóttu
götum skynjaði maður horfinn and-
blæ þessa forna gleðihverfis, sem þeir
Lautrec og Utrillo hafa gert ódauð-
legt hvor á sinn hátt, sá fyrrnefndi
innandyra, en sá síðarnefndi utan. Og
enn er nætur- og skemmtanalífið á
Montmartre á fullu, þó að við próf-
uðum það ekki i þetta sinn.
Mér fannst París löng og mjó, þó
að hún sé í rauninni kringlótt. Þetta
kom til af þvi, að flest okkar spor lágu
meðfram Signu á svæðinu frá Eiffel-
turninum og aö Notre Dame. Saman-
lagt höfum við gengið marga tugi kíló-
metra þessa haustdaga. En vonlaust
er að fara allra sinna ferða fótgang-
andi i stórborgum. í París eru manni
allar leiðir færar, þegar maður hefur
lært á Metró, neðanjarðarlestakerfið.
Það er eins og að ráða krossgátu að
fikra sig á milli lesta eftir geysilöng-
um göngum, sem liggja þvers og kruss
undir yfirborði jarðar. Stikkorðið er
endastöð hverrar leiðar, þegar maður
hefur uppgötvað það, kemst maður
hvert, sem maður vill. Oft heyrist
þarna i iðrum jarðar undurfögur tón-
list, ótrúlega vel leikin. Ekki er það
að furða, þvi að nemendur i helztu
tónlistarskólum borgarinnar keppast
við að fá leigð stæði til að leika þar
fyrir viðskiptavini járnbrautanna, sem
kasta til þeirra smápeningum, þegar
þeir ganga hjá. Safnast, þegar saman
kemur. Sumir spila líka í leyfisleysi
og eiga fótum fjör að launa, ef lög-
reglan er á ferðinni. Verið var að
snurfusa, hreinsa og mála og skipta
um sæti á neðanjarðarbiðstöðvunum.
Ekki brást smekkur Frakkanna þar.
Þeim tókst að skapa sérstakan „ele-
gans“ og stíl i einföldum álsætunum
og umhverfi þeirra, sem ýmist voru
máluð gul, rauð eða fjólublá, hver
stöð i sínum lit.
% Þar sem Hemingway skrifaði
í farangri mínum hafði ég eina
mína helztu uppáhaldsbók, „Veislu i
farángrinum“ eftir Hemingway i þýð-
ingu Halldórs Laxness. Þar lýsir höf-
undur dvöl sinni og fyrstu konu sinn-
ar, Hadley, í París snemma á þriðja
áratug aldarinnar og þar fæddist son-
ur þeirra, Bumby, faðir fyrirsætunnar
Margaux, sem nú gerir Hemingway-
nafnið frægt á sinn hátt í Bandaríkj-
unum.
Auðvitað bjuggu þessi ungu lista-
hjón i Latínuhverfinu og við leituðum
uppi Cardinal-Lemoine-götu og fund-
um hús númer 74, þar sem þau bjuggu
á þessum fyrstu Parísarárum. Þessi
gata er dæmigerð þröng gata í Latínu-
hverfinu, þar sem bilamergð velferð-
arþjóðfélagsins fyllir hálfa götuna á
vinnutíma. Á götuhæð i nr. 74 er nú
verzlun með náttúrulækningajurtir.
Hemingway lýsir í bók sinni sólbjört-
16