Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.03.1907, Blaðsíða 6

6
sanngjörn og úrelt löggjöf annarsvegar, en menntunar
og þroskaleysi verkmanna hinsvegar.
Næst þjóðlegri alþýðumenntun, er það óefað hinn svo
kallaði samvinnufjelagsskapur (Cooperation, Andelsfore-
tagender), sem mest og bezt hefur bætt efnahag og
lífskjör alþýðu, sjerstaklega bændastjettarinnar í öðrum
löndum. Til þess að slíkur fjelagsskapur geti þrifizt
meðal alþýðu, verður hún að hafa náð talsverðum
menntunar-þroska, en á hinn bóginn eykur þessi fje-
lagsskapur menntunarlöngunina; hann er sjálfur mennt-
unar og menningar afl, og undir býr jarðveginn. Þannig
haldast þessi tvö öfl í hendur og styðja hvort annað,
eins og annars öll góð lífsöfl gjöra. Menntunin er undir-
staða og skilyrði fjelagsskaparins, en hann aptur bezti
brautryðjandi og eflir menntunarinnar.
Þar sem samvinnufjelagsskapur hefur náð nokkrum
verulegum þroska, hafa sannar framfarir verið stórstíg-
astar. Par hefur reynslan sýnt, að með samvinnu margra
verður auðveldlega unnið margfalt meira, en hinir sömu
menn fengu til vegar komið, hver fyrir sig. Petta kemur
þegar í ljós við hinn einfaldasta verknað. Kletturinn bif-
ast ekki, þótt tíu menn gangi á hann af alefli, hver eptir
annan, en gangi þeir allir á hann í einu, og verði vel
samtaka, veitist þeini Ijett að velta honum. En enn þá
betur kemur þetta lögmál í Ijós, þegar um vandameiri
og margbrotnari störf er að ræða, t. d. umbætur fram-
leiðslunnar (vöruvöndun), kynbætur alidýra, og aðrar
þýðingarmiklar búnaðarumbætur.
Fjelagsskapurinn og samtökin auka jjannig gildi vinn-
unnar, hefja hana í hærra veldi. En fjelagsskapurinn
gjörir meira, hann eykur beinlínis krapta einstaklingsins,
því hann skapar rjettmætt sjálfstraust, og eykur sjálfs-
metnað, samkeppni einstaklingsins og framtakssemi.
Hann getur höggvið fjötrana af hinum undirokuðu
smælingjum, og gjört þá að frjálsum og sjálfstæðum
borgurum.
í sögu Dana síðasta mannsaldurinn höfum vjer glöggt