Neisti - 20.05.1984, Blaðsíða 36

Verkafólk
andæfir
kjaraskerðingum
Eftir Árna Sverrisson
Pólska skrifræðið hefur velt afleið-
ingum sóunar og óstjómar í efna-
hagslífinu alfarið yfir á verkafólk á
undanföraum árum. Afleiðingar
óstjómarinnar koma m.a. fram í því,
að þjóðartekjur á mann hafa lækkað
um 28% frá 1978 til 1983. í lokársins
1983 dró enn úr framleiðslu, bæði í
iðnaði og landbúnaði, og lífskjörum
verkamanna hefur hrakað gríðarlega.
30. janúar s.l. var matvöruverð enn
hækkað. Brauð og hveiti hækkuðu um
25% kjötvörur um 25-85% og mjólk og
mjólkurvörur um 10-35%, svo dæmi séu
nefnd. Á sama tíma fjölgar þeim, sem
hafa ekki efni á hinum mánaðarlega
skammti sem þeim er úthlutað: einu
pundi af smjöri, 2 1/2 kílói af sykri.
Ný vinnulög
Til að „takmarka áhrif verðhækk-
ana“ voru ný lög sett 1. febrúar. Vinnu-
löggjöfinni var breytt, til að gefa mögu-
leika á útbreiddri aukavinnu, og vinnu
ellilífeyrisþega, skólafólks og fólks í
fæðingarorlofi, og hvatti sjónvarpið
þessa hópa mjög til að nýta sér þessa
nýju möguleika til að hækka tekjumar.
Þá var sett hámark á heildarlauna-
greiðslur.
Hingað til hefur launum verið haldið
niðri með sérstökum skatti á meðal-
launahækkanir, sem innheimtur er af
fyrirtækjunum. Nú verður sú breyting á
að heildarlaunahækkanir verða skatt-
lagðar, sem aftur leiðir til vaxandi
launamunar í fyrirtækjunum. En það
var einmitt markmið stjómarinnar.
Þessi lög em afturvirk, og ná þar með til
þeirra kaupauka, sem jafnan em greidd
ir eftir ársuppgjör í pólskum fyrirtækj-
um.
Þá var fyrirtækjum framvegis í sjálfs-
vald sett að ákveða launin, en hingað til
hefur vald einstakra fyrirtækjastjóma
aðeins náð til kaupaukakerfa.
Aukinn launamunur
Verkalýðsfélagaráðherrann, Stani-
slaw Ciosek lýsti markmiði lagabreyt-
inganna þannig:
„Markmið þessara (launa)Iaga er að
skapa mikinn launamun, í samræmi við
þann mælikvarða, hversu gagnleg vinn-
an er fyrir fyrirtækið, og útrýma öllum
hugmyndum um ölmusur þegar launa-
ákvarðanir em annars vegar. Við getum
ekki gefið peninga, við megum ekki líta
á launin sem félagslegar bætur. Ef fyrir-
tæki vill greiða einhverjum meira, verð-
ur annar að fá minna. Laun verður að
ákveða samkvæmt jámlögmálum efna-
hagsh'fsins, og hugmyndin um félagslegt
lágmark á aðeins við þá sem ekki
vinna.“
Vaxandi vinnunauðung
Þessar ráðstafanir fylgja í kjölfar ann-
arra verkalýðsfjandsamlegra aðgerða,
sem beinast að því að herða vinnunauð-
ungina. Oleyfilegt er orðið að sækja um
vinnu nema fyrir milligöngu hinnar
ríkisreknu atvinnumiðlunar, og upp-
sagnarfrestur hefur verið lengdur osfrv.
Þessar ráðstafanir era í beinu samhengi
við launalækkanimar. Á síðastliðnu ári
var t.d. breytt launakerfinu í vefnaðar-
verksmiðju einni í Lodz - 12000 manns
Þrátt fyrir fjölmennar aögerðir á vegum flokkshollra 1. maí s.l. tókst ekki að fela andstæðumar innanlands. Aðgerðir
samstöðumanna voru barðar niður með lögregluvaldi en frá því eigum við engar myndir.
36