Spegillinn - 01.04.1951, Qupperneq 38

74
BPEGILLINN
Eithöfundar eiga alltaf að láfa falla svona skýringar, en gera
ekki ráð fyrir að lesendurnir standi á einhverju sérstöku
gáfnastigi, t. d. allt upp í vísitölu 75 eftir stigatölu S. Jóh. Á.,
en ekki þeirri finnsku.) Eini gallinn á þeim Kristjáni og Vil-
hjálmi var, að þeir fóru að yrkja í ár — og vel í þokkabót,
sem hleypir alltaf illu blóði í aðra. Bezt eru liðnar lausavís-
ur, samanber lausavísnaþáttinn fræga, og viljum vér hota
tækifærið til að þakka Vilhjálmi Þ. velvild oss lítilmótlegum
auðsýnda, að flytja aðra lausavísu vora í útvarpi úr síðasta
SPEGLI. En vér verðum þó að tjá Vilhjálmi Þ. það, að oss
þótti ofurlítið miður að fá ekki seinni vísuna líka, þar sem
stóð, að eftir væru við hvern lestur 800 vísur. Hvað margar
voru eftir síðast gat Vilhjálmur Þ. því miður heldur ekki um,
en þetta er merkilegt rannsóknarefni.
Já, fyrirgefið, ég brá mér ofurlítið frá, eins og einn fræg-
ur útvarpsmaður sagði einu sinni — og skeði það í miðjum
lestri. Nei, villa Helga Sæmundssonar liggur öll í því, að hann
heldur að verðlauna beri það að yrkja, þar sem verið er að
verðlauna fyrir það að þegja. Hér eiga kannske við klassisk
orð Skúla Þórðarsonar, er hann á að hafa mælt í vetur, er
fræðslumálastjórn setti námsstjóra yfir framhaldsdeildirn-
ar í Reykjavík: „Miklir helvítis aular eru þessir menn, að
velja einmitt þennan mann í embættið, hann er vís til að fara
að gera eitthvað“. Því að satt bezt að segja, þá hefur þjóðin
ekki ráð á að skáldin okkar yrki og gefi út, því að einhverjir
glæpast þá alltaf til að kaupa bækurnar, en því hefur þjóðin
ekki ráð á, þegar svarta markaðsverð er ca. 35% lægra en
löglegt verð í landinu. Hvað ætli að margir íslendingar geti
lifað eftir venjulegum launum á einum og sama vinnustað?
Ég hygg, lauslega áætlað, að varla meir en helmingur væri
lifandi nú eftir samskonar vinnukerfi og fyrir stríð. Vér get-
um sagt lesendum vorum það, að vér erum löngu dauðir sjálf-
ir á pappírnum og vinnustaðarkerfinu, en lifum hins vegar
vegna þess að vér skrifum til að skemmta yður í SPEGL-
INUM.
Þá þykir oss ekki taka því að minnast á, þó að veitt sé
mönnum eins og Birni J. Blöndal fyrir ævisögu, þótt ekki sé
hann skáld. Ef til vill hefur hann slæðzt með óvart, án þess
að nefndin tæki eftir honum, eða þetta er bending til hans að
skrifa ekki meira.
Þá viljum vér víkja örfáum orðum að mynd- og tónlistar-
mönnum, sem Helga þykir nefndin hafa flokkað alltof þétt
saman. Je, hvernig á aumingja nefndin að hafa vit á þessu
öllu? Vér skiljum hana mætavel. Þessir menn eru alltaf að
segja sjálfir, að þeir séu þetta svo og svo góðir listamenn,
hvað vel getur verið, því að annars væru þeir ekki að þessu
— og svo er Steingrímur með sitt litla Líf og list að velgja
upp sama grautinn, því að hann vill líka lifa. Þá er bezt að
setja allt í sama pott og setja svo myndlist og tónlist einhvers
staðar í miðjan flokk, t. d. þar sem Jón Leifs er, því að hann
veit þetta allt bezt sjálfur, og svo draga menn helming frá
til vonar og vara.
Um söngmennina getur nefndin kannske dæmt með eigin
eyrum og hefur hún (skv. Helga) valið Sig. Skagfield og
Guðrúnu Á. Símonar. Eftir því sem vér bezt vitum syngja
þau bæði hátt og lengi og getur þetta því vel staðizt hjá
.nefndinni.
Þá kemur Helgi inn á leikara og upplesara, og þar sem
'-a er sérgrein vor, hefði Helgi eiginlega ekki átt að hætta
n ,á þá braut. Nú, til leikara er þetta ekkert annað en
dýrtíðaruppbót og ættu sem flestir að fá hana. Einar Páls-
son vill hann láta fá nokkrar krónur í viðbót fyrir upplestur.
Vér viðurkennum, að Einar var efnilegur byrjandi, þegar
hann kom nýútskrifaður frá Royal Academy, en nú vildum
vér helzt mega líkja honum við Helga Sæmundsson, og oss
leikur grunur á, að Helgi muni ekki hafa sótt um styrk vegna
upplesturs. Steingerði hefðum vér getað unnað nokkurs eins
og Helgi, en þó slær hún stundum slöku við upplesturinn eða
hefur aldrei lært að fullvinna kvæði. Hún tæmir þau því mið-
ur of sjaldan, sem hver lærður upplesari (hér á ég ekki við
„vandaðan upplestur“) á að gera. Um stílinn má aftur deila,
og hafa upplesarar oft misjafnan stíl. En nefndin hefur sem
sagt verið orðin þreytt á upplestri eftir að hafa lesið allar
umsóknirnar, og hefur Steingerður goldið þess.
Þá komum vér að spurningunni stóru, hvernig svona nefnd-
ir eigi að vera, eða m. ö. o. tilhöguninni. Helgi beinir orðum
sínum til nefndarinnar, nema Magnúsar Kjartanssonar, og
finnst oss það hálfkratalegur hugsunarháttur, því að enda
þótt M. K. sé enginn annar Sigfús Blöndal og hafi lítið vilj-
að sinna bókmenntum í prófum, þá er það ekki nema kostur.
0g hann vill allt öðruvísi en hinir þrír — og það vill Helgi
einmitt líka. Helga finnst það niðurlæging fyrir skáldin að
sækja um styrkinn, en hvernig færi, ef því væri sleppt? Allir
nefndarmennirnir hafa líklegast einhverntíma gert vísu og
þá veittu þeir bara styrkinn hver öðrum. Og það væri allt í
lagi, ef Helgi væri kominn í nefndina, en vér erum ekki vissir
um að Ingimar sleppi sætinu baráttulaust, því að óbreyttu
fyrirkomulagi á hann þar ýmissa hagsmuna að gæta. Nú,
einhverntíma hafa menn reynt að láta listamennina úthluta
sér sjálfum. Það þótti of mikill lækniskostnaður á eftir, svo
að sú leið mun tæpast fær. Helgi vill launa ríflega en fáum
vel völdum, þ. e. þeim, sem þegja. En þá fara bara allir lista-
menn að steinhalda kjafti. Akademían er ekki komin og Al-
þingi mun sízt koma sér betur saman og mundi slíkt lengja
þingtímann það sem styrkjunum næmi eða meira. Flokks-
lausir menn? Slíkt er líka óhugsandi, því að bitlingar mega
aðeins ganga til flokksmanna. Vér sjáum því eigi annað ráð
vænna en að sama nefndin sitji sem áður. Þeir hafa að vísu
ekki sýnt vit á list, en þeir hafa sýnt, að þeir geta staðið gegn
aðkasti og hnútum. Menn eru alltaf að hnýta í kommúnist-
ann, þótt mikið af listinni sé kommúnistisk. Hver ætti þá að
dæma hana ? Svo eru sumir súrir út í séra Ingimar, af því að
hann er að hygla þarna konu sinni nokkrum þúsundum. En
þetta er varla meira en með kaffinu um árið, og alltaf hefur
það þótt góð viðleitni að hjálpa til að draga til búsins.
RÆÐISMAÐUR
vor í Tel Aviv, hr.TL Naschitz, hefur nýleg’a verið hér á ferðinni til
að kynrtast landi og þjóð, og varð sú kynning til þess, að hann vill nú
óður og uppvægur koma é ferðamannaskiptum milli Islands og Lands-
ins helga. Er meining hans sýnilega sú, að eitthvert slangur af stranda-
glópum verði eftir í hvoru landi í hverri ferð og geti þetta leitt til
þjóðablöndunar. Án þess að vér viljum leggja nokkurn dóm á æskileg-
heit júða-einblendinga, viljum vér benda ræðismanninum á það, að
vafasamt getur orðið, hvort júðarnir batna nokkuð heldur við. slík við-
skipti.
FANNEY,
leitarskipið, sem þykir bera nafn með rentu, og undanfarið hefur
alltaf verið að leita að einhverju, varð loks fyrir því óhappi að tapa
trollinu sínu í sjóinn. Er nú hið góða skip löglega afsakað frá frekari
leit, og er vonandi, að síldin heyri um óhappið. Þá gæti hún tekið upp
á því að fara óvarlega og einhver annar gæti kannske fundið hana.