Stúdentablaðið - 17.06.1954, Blaðsíða 16

8
STÚDENTABLAÐ
TJ’}'’", þ
AJÚ: M ii. . .
Okkar gæfumesta mann
metum við nú hann, sem vann
þjóð, sem átti ekkert vald,
ádrátt laun, tign né gjald.
Sögu hennar lög og lönd
leitaði upp í tröllabönd.
Tók að launum æðstan auð:
ástir hennar, fyrir brauð.
Svo kvað skáldið Stephan G. Stephansson í
minningu Jóns Sigurðssonar á 100 ára afmæli
hans 1911. Síðan er rúm hálf öld liðin. Margt
hefir breytzt, umturnazt og endurskapazt, en
fátt á stöðugu staðið í umróti þessara byltingar-
ára. Eitt er samt óbreytt. Viðhorf okkar til
Jóns Sigurðssonar er óhaggað. Enn er hann
mesti gæfumaður þjóðar vorrar, enn er til hans
vitnað og á hann heitið, er mikils þykir við
þurfa. Og enn lýsir nafn hans skýrum og hrein-
um stöfum gegnum moldviðri dagana og vísar
öllum ,sem sjá vilja, rétta leið, þvert á refil-
stigu og gönguskeið, sem mörgum hættir til,
jafnvel í mesta sakleysi, því að stundum getur
saman farið að vilja vel en hyggja rangt.
Fámenn þjóð á þess að jafnaði miklu síður
kost en stærri og auðugri þjóðir að eignast
mikilhæfa foringja, andleg stórmenni. Má ætla,
að slíkt stafi einkum af því, að smáþjóð á naum-
ast ráð þeirra verkefna, er vel hæfi slíkum
kröftum, sambjóði þeim, þroski þá. Samt er
það svo, að engum ríður meira á þvi en hinni
Dr. ÞORKELL JÓHANNESSON, prófessor:
JÓN SIGURÐSSON
smæstu þjóð að eiga og hafa átt í sínum hópi
menn, sem hún sjálf og hver einstakur maður
geti mælt hæð sína við, krafta sína, alla sína
hæfileika; mann, sem orðið geti öllum ungum
og vaxandi mönnum fyrirmynd í keppni þeirra
til manndóms og þroska og þar með giftugjafi
margra kynslóða. Slíkur maður var Jón Sig-
urðsson. I honum koma fram í óvenjulegum
mæli allir hinir beztu eðliskostir þjóðar vorrar.
Hann var gæddur hinni hvössustu greind, er
lét sér aldrei sjást yfir kjarna neins viðfangs-
efnis í námi, vísindastarfi, né í margháttuðum
og ærið flóknum viðfangsefnum í atvinnulífi,
menningarefnum og stjórnmálum aldar sinnar.
I öllum þessum efnum bar hann af hverjum ein-
stökum námsgarpi, fræðimanni, framkvæmda-
skörungi, skólamanni og stjórnmálaforingja á
sinni tíð. Hann var fortakslaust mestur fróð-
leiksmaður sinnar samtíðar um sögu Islands,
bókmenntir og þjóðarmenningu í öllum grein-
um að fornu og nýju. Enginn maður skildi bet-
ur en hann né vissi, hvar þjóðin var á vegi
stödd um atvinnuefni sín öll og f jármál, né gerði
sér gleggri grein fyrir því, hversu hér skyldi
fram úr ráða, enda má fullyrða, að nær allir
þeir menn, er forvígismenn urðu um þessi efni
á síðara hluta 19. aldar, stóðu með nokkrum
hætti á hans herðum, sumir nánir vinir hans
og samstarfsmenn, þótt miklu yngri væri. í
stjórnmálum og þá fyrst og fremst stjórnar-
skrármálinu var hann í senn brennandi af áhuga
og fastur fyrir, óbifanlegur. í 30 ára baráttu
sinni fyrir stjórnarfarslegum réttindum þjóðar-
innar brást honum aldrei kjarkur né forsjá. Eg
nefndi áður skarpskyggni hans. Næsta tel ég
karlmennsku hans, hugprýði og þreklyndi. Nú
á dögum starfa stjórnmálamenn í flokkum, og
ef í það fer gæti flokkurinn komið í staðinn
fyrir alla karlmennsku og þreklyndi, jafnvel
líka vit og þekkingu. í 30 ár bar Jón Sigurðsson