Stúdentablaðið - 17.06.1954, Blaðsíða 37

STÚDENTABLAÐ
29
Fyrirsögn þessa greinarstúfs mætti hæfa
vænni bók. Svc margvísleg eru vísindin, eiga
sér margar rætur og margar greinar. Þau eru
vort brauðaldintré og vort skilningstré góðs og
ills með þeim álögum, sem því fylgja.
Víst má segja, að lengst af frá því, er þjóð
vor varð til, hafi hún iðkað einhver vísindi,
einn og einn maður í bæ sínum, sem stundum
var aumt kot, en höfðu þó oft numið áður í
erlendum skóla, vísindastofnunum síns tíma.
Nú á Island sjálft vísindastofnanir, spurn, hve
margar þær skulu teljast, en efalaust, hver
fyrst skal nefnd: Háskólinn.
I öllum þessum stofnunum er fyrst og fremst
um það að ræða að iðka vísindi frá því í gær,
ásamt dálitlu frá því í morgun. Kenndar eru
ýmsar niðurstöður og nokkur vinnubrögð, og
það sem þannig hefur verið numið hér eða
annars staðar síðan notað til að leysa fyrirsett
eða tilfallandi verkefni. Menn eru sammála, að
kalla, að þetta þurfi að gera, og sæmilega
ánægðir með það, hvernig það fer fram. Eflaust
stendur hér þó margt til bóta, og gagn mætti
verða að því að ræða þau mál af hreinskilni og
góðum vilja oftar en gert er. Oft má með sanni
kenna fátækt og fámenni um það, sem ófull-
komnast er. Annað kann að mega laga með
betra skipulagi án kostnaðarauka. Á alla skóla
sækir íhaldssemi, cg einnig á háskóla. Hún
sækir á kennarana, en er ekki síður áleitin við
nemendurna, sem eftir sína fyrstu göngu inn
um skóladyrnar hafa harla margir meðtekið
ýmsar kreddur og óvanda, sem þeir rækja
síðan sem helga arfleifð. Stjórnmálaafstaða
gerir hér víst lítinn mun.
En þó að vér kæmumst upp á að framkvæma
kennslu vora, greiningar og mælingar á bezta
hátt, þá er enn eitt nauðsynlegt. Vér eigum að
gjalda tillag vort í sjóð heimsmenningarinnar.
Umfram hin sjálfsögðu verkefni í tungu vorri
og sögu hvílir á oss sú alþjóðlega kvöð að taka
þátt í að skapa vísindi dagsins í dag og morgun-
dagsins.
Vér höfum verið óbágir á að láta skrá Island
í alþjóðleg samtök og ekki horft í töluverðan
kostnað, og væntanlega haft af því einhvern
vinning. Þó hefur Island haldið sig utan við
eina samtakaheild Sameinuðu þjóðanna,
Unesco, þá sem fjallar um vísindi. Ekki veit
ég, hvað þeirri ákvörðun veldur, en þeir valda-
menn vorir, sem tekið hafa hana á sínum tíma,
ættu að skýra það mál. Ef til vill hefur þurft
að greiða fjártillag, meira en réttmætt hefur
þótt að verja í þann stað.
Vísindaverk, sem frambærileg séu á heims-
mælikvarða, utan eða innan samtaka, kunna
að kcsta nokkurt fé. En viðurkenningin er líka
kaupandi nokkru verði, því að hún er aukin
virðing vor með öðrum þjóðum og þó eigi síður
aukin sjálfsvirðing, og hvors tveggja er oss
þörf.
Þykja má, að ég hafi talað um vísindastarf-
semi Islendinga, ef þeir aðeins vildu og skildu,
sem helzt til sjálfsagðan hlut; hef aðeins minnst
á kostnað, án þess að gera mikið úr, en ekki á
sjálfa mennina, sem eiga að vinna þrautina.
Vísindin eru vandlát um þjónustu, og „allir
menn urðut jafnspakir11 til hennar og fáir nógu
spakir. Hæfileikar á borð við þá, sem þarf til
að finna, að það séu eðlisskyldir atburðir, að
máninn líður og epli fellur, munu aldrei hafa
birzt á Islandi og sjaldan annarsstaðar. En
þeir hafa eflaust oft farið forgörðum, ef til vill