Stúdentablaðið - 17.06.1954, Blaðsíða 34

26
STÚDENTABLAÐ
ÞORVARÐUR ÖRNÓLFSSON, kennari:
Fastheldni við sannleikann
Vandfundin munu fegurri dæmi frelsisbar-
áttu, þeirri, er háðu Indverjar undir leiðsögn
Mahatma Gandhis og íslendingar undir for-
ystu Jóns Sigurðssonar.
Barátta beggja var langvinn og hörð, en
leiddi til sigurs um síðir.
Örlög réðu, og aðstæður, að hvorugir beittu
sverði.
Þjóð vor átti við margfalt
ofurefli að etja. Henni var al-
gerlega um megn að leysa sig
úr viðjum með vopnaðri upp-
reisn: Sá einn var íslendingum
kostur að heyja frelsisstríð sitt
á vettvangi andans, með afli
rits og vilja. Sögu þeirrar bar-
áttu þarf ekki að rekja.
Indverjar voru á hinn bóg-
inn miklu mannfleiri en þjóð
sú er rænt hafði þá frelsi. Með
traustri forystu hefði þeim
varla verið ofvaxið að heyja
blóðugt frelsisstríð til sigurs.
Raunar er fátt trúlegra, en þeir
hefðu tekið þann kostinn, ef
eigi hefði til komið ofurmann-
legt áhrifavald leiðtogans.
Mahatma Gandhi færði þjóð sinni frábært
vopn í hendur — og einstætt í baráttusögu
þjóðanna: satyagraha.
Saga satyagraha hófst meðal Indverja í S.-
Afríku, en þangað fór Gandhi 1893 ungur lög-
fræðingur til málafærslu.
Dvöl hans þar varð lengri, en hann hafði í
upphafi ætlað. Höfðu á undanförnum árum
fjölmargir landar hans flutzt til S.-Afríku í at-
vinnuleit, en verið hnepptir þar í hálfgerða
þrældómsfj ötra aí hvítum mönnum, með alls
kyns þvingunarlögum og óbærilegum sköttum.
Sættu þeir og að öðru leyti svívirðilegri með-
ferð af hendi hinnar Evrópuættuðu yfirstéttar,
sem í senn hataði þá og fyrirleit.
Rann Gandi þetta ástand svo til rif ja, að hann
gerðist foringi þessa bágstadda fólks og leiddi
það í tuttugu ára látlausri baráttu fyrir mann-
sæmandi lífskjörum. Strax í upphafi mótaði
hann grundvöll þeirrar baráttuaðferðar er beitt
var í þessu langvinna réttindastríði í sjálf-
stæðisbaráttu Indverja heima fyrir.
Gaf hann henni nafnið
satyagraha, en orð það er sam-
sett úr hlutunum Sat: sann-
leikur og Agraha: fastheldni,
staðfesta. Bókstafleg þýðing
þess mun því vera sem næst:
fastheldni við sannleikann, en
sjálfur eykur Gandhi við skýr-
greiningu þess og segir það
merkja sigur sannleikans með
sálarkrafti og kærleika.
Grundvöllur satyagraha er
þolinmæði, óttaleysi, sáttfýsi,
góðvild, guðstraust. Ofbeldi er
ekki leyft við neinar aðstæður,
jafnvel ekki í nauðvörn. I
framkvæmd er satyagraha að
jafnaði bundið einhvers konar
óhlýðnisaðgerðum, verkfalli
eða skiplögðum lögbrotum, en
þátttakendur heita að taka mótþróa- og þykkju-
laust afleiðingum óhlýðni sinnar.
Þessi baráttuaðferð reyndist sigurstrangleg:
Árið 1914 lét landstjórnin í S.-Afríku undan
kröfum Indverja í meginatriðum. Sneri Gandhi
þá aftur heim til Indlands. Varð hann skjótt
bendlaður við sjálfstæðishreyfingu þjóðar sinn-
ar, sem þá þegar var orðin býsna öflug. Lét
hann þó ekki mikið á sér bera í fyrstu, en þar
kom, árið 1920, að indverska þjóðþingið sam-
þykkti að byggja sjálfstæðisbaráttuna upp frá
því á satyagraha. Fylgdu Indverjar síðan þeirri
stefnu, unz baráttan færði þeim sigur.
Hér var ekki ætlazt til, að rakin yrði að neinu
leyti saga hinnar indversku sjálfstæðisbaráttu.
Þorarður Örnólfsson.