Stúdentablaðið - 17.06.1954, Blaðsíða 29

STÚDENTABLAÐ
21
héruðum, efla samheldni og framkvæmdir og
dugnað, og enginn gangi úr þeim félagsskap upp
frá þessu meðan hann endist til, fyrr en vér
höfum með góðu og löglegu móti öðlast full-
komin þjóðréttindi og þjóðfrelsi í sambandi við
Danmörku.
íslendingar! Ef þér sitjið nú af yður þetta
tækifæri, það bezta færi, sem fram hefur boð-
izt um mörg hundruð ár til að ná frelsi og þjóð-
réttindum, þá er hætt við, að slíkt komi ekki
oftar, og þá lifir sú smánarminning þeirrar
kynslóðar, sem nú er uppi, að fyrir dáðleysi
hennar og ósamheldi hafi Island enga viðreisn
fengið, því þeir hafi beðið sjálfir um að leggja
á sig ánauðarokið.
Ný félagsrit IX 1849.
Um Alþing
. . . Það sem mest á ríður fyrir þann, sem
fulltrúi á að vera, er, að hann hafi sanna,
brennandi, óhvikula föðurlandsást. Eg meina
ekki þá föðurlandsást, sem ekkert vill sjá eða
við kannast annað enn það, sem við gengst á
landinu á þeirri tíð sem hann er á, sem þykir
allt fara bezt sem er, og allar breytingar að öllu
óþarfar eða ómöguligar, en ef breytingar eru
gjörðar sem eru móti hans geði, dregur sig óðar
apturúr og spáir að allt muni kollsteypast;
eg meina heldur ekki þá föðurlandsást, sem
vill gjöra föðurlandi sínu gott einsog ölmusu-
manni, sem einkis eigi úrkosti, vill láta um-
hverfa öllu og taka upp eitthvað það sem liggur
fyrir utan eðli landsins og landsmanna, eða sem
hann hefir þókzt sjá annarsstaðar, vegna þess
hann sér ekki dýpra enn í það, sem fyrir aug-
um ber. Eg meina þá föðurlandsást, sem elskar
land sitt einsog það er, kannast við annmarka
þess og kosti, og vill ekki spara sig til að styrkja
framför þess, hagnýta kostina en bægja ann-
mörkunum; þá föðurlandsást, sem ekki lætur
gagn landsins eða þjóðarinnar hverfa sér við
neinar freistingar, fortölur né hótanir, skimp
né skútyrði; þá föðurlandsást, sem heimfærir
allt það sem hann sér, gott og illt, nytsamt og
óþarft, til samanburðar við þjóð sína, og sér
allt einsog í gegnum skuggsjá hennar, heim-
færir allt henni til eptirdæmis eða viðvörunar.
Ný félagsrit II 1842.
Meísiingðmunur og mót-
spymufSokkor
Það er enginn skaði þó meiningarmunur sé,
heldur getur orðið skaði að hversu meiningun-
um er fylgt. Fullkomin samhljóðan meininga
hjá mörgum mönnum getur aðeins verið, þar
sem er fullkomin harðstjórn, og enginn þorir
að láta uppi það, sem hann meinar, því sagði
einnig Pitt hinn eldri, þegar hann réð mestu á
Englandi: Hefðum vér engan mótspyrnuflokk,
þá yrðum vér að búa oss hann til sjálfir. Þegar
menn hafa einungis yfir augum að koma fram
sínu máli með hverjum þeim brögðum, sem
verða má, og níða alla, sem móti mæla, bæði
leynt og ljóst, þá er málinu komið í illt horf,
því þá má verða að sá hafi sitt mál, sem verr
gegnir, og hrekkvísastur er eða illorðastur,
einkurn þegar við einfaldan almúga er að tefla.
En þegar hver mótmælir öðrum með greind og
góðum rökum og stillingu, og hvorugir vilja
ráða meiru en sannleikurinn sjálfur ryður til
rúms, og auðsénn er hvoru tveggja tilgangur,
að verða allri þjóðinni til svo mikils gagns, sem
auðið má verða, enda leggi hvorugur öðrum
það til að raunarlausu, sem ekki sómir ráðvönd-
um manni, þá má slík keppni aldrei vera til
annars en góðs fyrir fósturjörðina og hinar
komandi kynslóðir, því drengileg mótmæli
skynsamra manna og góðra eru fremsta meðal
til að festa, styrkja og skerpa meiningar þeirra
manna, sem nokkurt andlegt þrek er í, eins og
freistingarnar styrkja og skerpa dyggðina.
Ný félagsrit 1841.
Menntun og fromforir
Alls staðar meðal siðaðra þjóða er menntun
talin aðalstofn allra framfara, andlegra og
líkamlegra, og reynslan hefir sýnt að svo er.
Því almennari, sem menntun verður meðal allra
stétta, því nær verður komizt aðaltilgangi
mannlegs félags, sem er, að sérhver einstakur
maður nái þeirri fullkomnun og farsæld, sem
mest má verða, og allir eiga frá upphafi jafna
heimting til að öðlast.
Ný félagsrit 1845.