Stúdentablaðið - 17.06.1954, Blaðsíða 32

24
STUDENTABLAÐ
um fjölgaði. Þetta á þátt í verkafólksskorti sum
árin, sem eru að líða, og gerir atvinnuhorfur
mjög góðar fyrir þessa árganga ævilangt. Þjóð,
sem búin er að laga hagkerfi sitt og neyzlu eftir
þeirri staðreynd, að hún framfleytir allt að
þriðjungi fleiri börnum og skólasetuunglingum
en hún gerði áratuginn 1930—40, hefur litla
löngun og möguleika til að skapa nú eins mikið
atvinnuleysi og þá var öðru hverju. Ekkert
nema erlendu samböndin gæti skapað kreppu,
og gegn slíku vonum við þjóðin brygðist fast
og gæfulega.
Stórhugur og bjartsýni ætti samkvæmt horf-
um að einkenna kynslóðina, sem er að byrja
þátttöku í atvinnulífi þessi árin og sér, ef hún
er ekki blind, fram á það, að henni eru fyrir-
húin stærri hlutverk og meira atvinnuúrval en
nokkurri, sem á undan var komin.
Hringrás fólks milli stétta og atvinnugreina
verður ör, gagnstætt ástandi kyrrstæðs mann-
fjölda, þar sem sonur erfir tíðast starf föður
síns og hvöt til umbreytinga og samkeppni er
lítil. Hringrásin gerir það nauðsynlegt og óvirð-
ingarlaust, að t. d. sérhver ungur menntamaður
sé fullfær um að stunda flesta erfiðisvinnu engu
miður en þeir jafnaldrar hans, sem eigi hafa
landsprófi lokið, og sömuleiðis hljóta synir eða
harnabörn ráðherra, lækna og prófessora, svo
að nokkrar ríkisþjónustustéttir séu nefndar, að
dreifast inn í ólíkustu vinnustéttir landsins. Satt
er að vísu, að hér er að myndast stétt „kapítal-
ista“, þar sem bróðernið er flátt mjög og gam-
anið grátt, í góðsemi vegur þar hver annan. Þau
fjármálavíg auðga og magna stéttina sem stét.t,
en síður sem ættaklíku. Heldur mun söfnun
auðs á færri hendur mylja fleira utan úr fylk-
ingunni, sem ætlar sér í yfirstéttina, þröngva
flestu drengilegasta liði hennar niður í miðstétt
eða almúga eftir atvikum og verða eitt af hreyfi-
öflum hringrásarinnar, eins og til að sanna hinn
séríslenzka málshátt, að sjaldan endist auður í
þriðja lið.
Vort land er í dögun af annari öld. Nú rís
elding þess tíma, sem fáliðann virðir. Liðsfjöldi
milljónaherja er orðinn ónógur til að vinna
stríð. En til að „vinna friðinn“, manna hvern
þjóðarþegn eftir getu og vinna menningarafrek
þau, sem aðeins geta sprottið úr þjóðlegum for-
sendum hvers lands, virðast smáar en hraðvax-
andi þjóðir færari en nokkrar aðrar að dómi
mannkynssögunnar.
Tvítug kynslóð fáliðans, getin í kreppunni,
fermd í ástandinu, þarf nú að Iíta til lofts í ugg-
vænni sprengjubjarma en fyrr hefur sézt á þess-
ari styrjaröld og láta ekkert aftra sér frá að
taka þær ákvarðanir, sem gera hana og þjóð-
menning hennar langlífa í landinu og niðja
hennar marga eins og sand á sjávarströnd.
Um Ólaf ost
. . . Til hvers er, segja þeir, að mæða sig á
alþýðu á íslandi? hefir ekki Eggert Ólafsson
reynt til að kveða þá upp með friðmálum og
ógnarorðum, og hafa þeir ekki grúft sem gyltur
eptir sem áður? eta þeir ekki eins enn „akarn
við rætur eikarstúfa", einsog meðan Eggert
var að ljóða á þá? Hverju launuðu þeir Ólafi
Ólafssyni, að hann vildi kenna þeim að hagnýta
búnyt sína betur enn þá og nú, með ostagjörð
og ýmsum öðrum tilbúnaði? — Þeir ortu um
hann níð, og kölluðu Ólaf ost! — Hverju laun-
uðu þeir Jóni Eiríkssyni alla þá umhyggju, sem
hann vakinn og sofinn bar fyrir þeim og vel-
gengni þeirra, bæði andligri og líkamligri? Þeir
vanþökkuðu honum, og hverr veit nema ergi
yfir því hafi ollað að hann vildi ekki lifa.
Hversu launuðu þeir Magnúsi Stephensen starfa
þann, sem hann hafði til að fræða þá um svo
marga hluti sem hann átti kost á, bæði um bú-
skap og mart annað? Þeir kváðu um hann níð
og færðu flest sem hann gjörði bezt á verra veg.
Til hvers er, segja þeir, að etja við þetta fólk?
Það er margreynt, að þeir sem leggja sig nokk-
uð fram fyrir þess hönd ávinna sér það eina,
að þeir baka sjálfum sér armæðu og ógæfu. —
Slíkar hugleiðingar eru bæði smáskitligar og
heimskuligar, og þar að auki byggðar á rangri
ímyndun. Er það nokkur maður sem ekki þolir
níðstökur óhlutvandra manna, og slíkra sem
flokk þeirra vilja fylla, þegar hann framfylgir
því sem hann veit sannast og réttast? Hverra
nafn mun lengur uppi vera, Ólafs Ólafssonar eða
þeirra sem ortu um hann níð, og hverjum mun
sú frásaga verða til meiri sæmdar á öllum
ókomnum öldum, þeim sem gjörðu eða honum
sem fyrir varð? Þannig mun fara fyrir hverjum
einum, þegar sannleikur og föðurlandsást er
hans megin, en aulaháttur og sérvizka hinu-
megin . . .
Jón Sigurðsson (Ný fél.rit II 1842).