Fálkinn - 13.02.1963, Blaðsíða 8

Þar sem ég sat og yljaði mér fyrir framan eldavél frú Collards, tók
hugur minn að reika aftur í tímann og staðnæmdist við kaldan
desembermorgun 1944, þegar bardagarmr við Ardener voru um það
bil að ná hámarki sínu. Þetta var síðasta örvæntmgartilraun Hitlers . . .
ÞETTA VAR ósköp venjulegt lérefts-
lak, en frú Eudoxie Collard, belgisk
bóndakona á miðjum aldri, breiddi var-
færnislega úr því, eins og um dýrasta
silki væri að ræða.
— Þetta er eitt af þeim, sagði hún
hátíðlega og benti á amerískt vörumerki
og dauft þvottahúsmerki í einu horn-
inu.
Þar sem ég sat og yljaði mér fyrir
framan eldavél frú Collards, tók hug-
ur minn að reika aftur í tímann og
staðnæmdist við kaldan desembermorg-
un 1944, þegar bardagarnir í Ardener
voru um það bil að ná hámarki sínu.
Þetta var síðasta örvæntingartilraun
Hitlers. Nokkrum dögum fyrir jól höfðu
amerískar fallhlífahersveitir í skyndi
slegið hring umhverfis Bastogne, og
voru umkringdar á allar hliðar af
Þjóðverjum.
Ég hafði með höndum stjórn á 600
manna fallhlífahersveit. Við höfðum
fengið skipun um að hernema Hem-
roulle, lítið þorp á að gizka 3 kílómetra
norðaustur af Bastogne. Þorpið sam-
anstóð af 20 húsum með um 100 íbúum,
lítilli kirkju með reisulegum turni, einni
moldargötu og nokkrum litlum hliðar-
götum. Þorpið var staðsett í kvos og
var ósköp afskekkt og eyðilegt. Við
vorum illa vopnum búnir og vistir okk-
ar voru að ganga til þurrðar. Þar að
auki vorum við helmingi liðfærri en
óvinirnir.
Jörð var þakin 15 sentimetra þykku
lagi af nýföllnum snjó, og við höfðum
ekkert til að dulbúast með. Grænu
einkennisbúningarnir okkar voru alltof
áberandi, sérstaklega við snjóhvítan
bakgrunninn.
Ég kallaði liðstyrk minn saman í
húsnæði, sem ég hafði gert að höfuð-
stöðvum okkar. Einn af liðsforingjun-
um áleit, að hvít lök yrðu hentugust
til að dulbúast með. En hvernig í ósköp-
unum áttum við að verða okkur úti um
svo mörg lök og það á stundinni?
Ég sendi aðstoðarforingja minn, Fitz-
gerald, til hreppstjórans, til þess að
spyrja hann, hvort nokkur líkindi væru
til þess, að hann gæti útvegað okkur
nokkur lök.
— Segðu honum, að við munum skila
þeim aftur, strax og við getum, sagði
ég.
Hreppstjórinn, Victor Gaspar, var
myndarlegur maður á sjötugsaldri með
mikið yfirskegg mitt í rjóðu og kringl-
óttu andlitinu. Tvisvar á ævinni hafði
hann séð þorpið hernumið af Þjóðverj-
um, fyrst 1914 og síðan aftur 1940. Þeg-
ar hann heyrði um vandræði okkar
hófst hann þegar handa.
— Komið með mér, sagði hann við
Fitzgerald og gekk á undan honum til
kirkjunnar. Þegar þangað kom leysti
hann strenginn á kirkjuklukkunni og
tók að hringja henni.
Þegar fyrstu tónar kirkjuklukkunn-
ar bárust yfir þorpið, stakk forvitin
kona höfðinu út um dyrnar hjá sér og
lagði við hlustirnar. Síðan þurrkaði
hún hendur sínar á svuntunni, fleygði
kápu yfir axlirnar og þaut af stað til
kirkjunnar. Aðrir fylgdu á eftir. Brátt
voru flestir af íbúum þorpsins á hraðri
ferð til kirkjunnar — ýmist einir sér
eða í hópum.
Jafnóðum og þeir komu, skipaði
Victor Gaspar þeim að fara heim aftur
og sækja hvít lök.
— Ameríkanarnir þurfa að nota þau
sem dularklæði, sagði hann. — En flýt-
ið ykkur!
Sumir gátu ekki komið, eins og til
dæmis frú Eudoxie Collard, sem var
önnum kafin við að elda mat fyrir 60
flóttamenn, sem höfðust við í kjallar-
anum hennar. Hún gat því ekki með
nokkru móti vikið frá eldavélinni. En
Gaspar fór sjálfur í eigin persónu til
þeirra, sem ekki komu, þegar kirkju-
klukkunni var hringt. Á meðan voru
hinir íbúar þorpsins farnir að tínast
aftur til kirkjunnar með hin dýrmætu
lök sín. Á hálftíma komu nokkur hundr-
uð lök og var staflað á kirkjugólfið. Og
loforð mitt um að skila þeim aftur var
ekki nefnt.
Ég dreifði lökunum á meðal manna
minna í skjótri svipan. Og þá rann það
upp fyrir mér, hversu heimskulegt lof-
orð mitt hafði verið. Hermennirnir
færðu sér lökin í nyt eins og þeir til
þurftu: Þeir skáru þau í ferkantaða búta
til þess að þekja hjálmana og í langar
ræmur til þess að hylja byssurnar. Og
til þess að hylja einkennisbúningana
skáru þeir göt á lökin og smeygðu þeim
yfir höfuðið eins og kyrtlum. Þeir voru
einna líkastir afturgöngum, en voru
vel dulbúnir engu að síður.
Það mátti ekki tæpara standa, því
að klukkan fjögur að morgni jóladags,
hófu óvinirnir síðustu árás sína. Strax
í dögun streymdu skriðdrekar og fót-
göngulið yfir hæðardragið og niður í
áttina til okkar og rufu eldsnöggt hina
veiku varnarkeðju okkar til hliðanna.
Áður en ég hafði gert mér nokkra grein
fyrir því, hvernig ástandið var, voru
þeir komnir alveg að okkur. Þeir ógn-
8 FALKINN